بناهای حیرت‌انگیز یوگسلاوی که فراموش شده‌اند

ساخت این بناها با دستور «یوسیپ بروز تیتو»، رییس‌جمهور یوگسلاوی، در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی در مناطق مختلف کشور صورت گرفت. دلیل این تصمیم، گرامیداشت یاد افرادی بود که در آن مناطق درگیر «جنگ جهانی دوم» بودند. در طراحی بناها، که با تلاش پیکرتراشان و معماران مختلف ساخته شده، تلاش شده است آثاری خلق شود که دارای تاثیر نیرومند ظاهری باشند.
در دهه‌ی ۸۰، این بناهای بزرگ و خیره کننده میلیون‌ها علاقه‌مند را به خود جذب می‌کرد، اما پس از فروپاشی یوگسلاوی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، این آثار به طور کامل فراموش شدند.
اخیرا Jan Kempenaers با سفر به سرزمین یوگسلاوی سابق (کشورهای کنونی: کرواسی، صربستان، اسلونی، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، کوزوو و مونته‌نگرو) و با کمک نقشه‌ی یادبودها متعلق به ۱۹۷۵، تصاویر جذابی از این بناها ثبت و ارایه کرده است.

این بنای بزرگ که به یقین توانسته مقصود آفریننده‌ی آن، که همانا نمایش قدرت و بزرگی است، را به ما برساند، Spomenik revolucije نام دارد. این اثر توسط Dušan Džamonja در روستای Podgarić واقع در کرواسی و به یاد «جنگ جهانی دوم» در ۱۹۶۷ ساخته شد.

طی جنگ جهانی دوم، بیمارستان نظامی مرکزی پارتیزان‌های یوگسلاو در Petrova Gora واقع بود. این بیمارستان شامل شبکه‌ای از اتاق‌های زیرزمینی و کابین‌های پراکنده در سراسر رشته‌کوه آن منطقه می‌شد. بیمارستان هیچ‌گاه توسط نیروهای نظامی متعلق به محور (آلمان، ایتالیا و …) کشف نشد و تا انتهای جنگ، یعنی ۱۹۴۵، مورد استفاده قرار گرفت.
اثر یادبودی که در بالا مشاهده می‌کنید، بنایی بی‌پنجره و مواج از پولاد پادزنگ است که از قرار معلوم در محل همان بیمارستان نظامی ساخته شده است.

Kosmaj کوهی ۶۲۶ متری است که در جنوب بلگراد، پایتخت صربستان کنونی، واقع شده است. این کوه بلندترین نقطه در تمام منطقه بلگراد است که اکنون به منطقه‌ای مناسب برای تفریح و تفرج بدل شده است.
بر نوک کوه اثری یادبود به یاد «گروهان پارتیزان Kosmaj» در جنگ جهانی دوم، بنا شده است.

Tjentište روستایی واقع در ناحیه‌ی جنوب غربی کشور بوسنی و هرزگوین فعلی است. این محل شاهد جنگی بود که یک طرف آن نیروهای آلمان، ایتالیا و گروه جدایی طلب و فاشیست Ustaše بودند و طرف دیگر آن پارتیزان‌های یوگسلاو قرار داشتند. هدف «عملیات Schwarz» در تابستان ۱۹۴۳ پاکسازی ساحل «دریای آریاتیک» از پارتیزان‌ها بود.
اما در حالیکه نیروهای تحت رهبری آلمان تقریبا ۶ برابر پارتیزان‌ها بودند، این عملیات نهایتا منجربه توقف تهاجم آلمان‌ها شد. یوسیپ تیتو نیز در بین نیروهای پارتیزان حضور داشت. می‌توانید در تصویر زیر او را در کنار Ivan Riber، سیاستمدار یوگسلاو، مشاهده کنید.

در این محل، بنایی برای گرامیداشت یاد ۷۵۴۳ پارتیزان کشته شده ساخته شده است.

این ناحیه در سال ۱۹۴۲ شاهد درگیری نیروهای مهاجم به رهبری آلمان علیه پارتیزان‌های یوگسلاو بود. در این درگیری، ۳ هزار پارتیزان با کمک داوطلبان محلی در حالیکه در مقابل خود ۳۹ هزار نیروی مهاجم را می‌دیدند، سرسختانه مبارزه کردند اما به شدت متحمل خسارت شدند. در نتیجه‌ی این درگیری، پارتیزان‌ها در حالیکه به شکل قهرمانانه‌ای تعداد ۷ هزار نفر از نیروهای مهاجم را نابود کرده بودند، ۱۷۰۰ نفر از نیروهای خود را از دست دادند. پس از درگیری نیز نیروهای تحت رهبری آلمان هزاران نفر از ساکنان Kozara را به اردوگاه‌های مرگ فرستادند – البته ۲ ماه بعد نیروهای پارتیزان با همراهی یوسیپ تیتو با حرکت به سمت مناطق شرقی و غربی بوسنی، نواحی از دست رفته را بازپس گرفتند.
بنای یادبودی که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید به همین منظور در Kozara ساخته شده است.

«پارک یادبود Bubanj» مجموعه‌ای در صربستان است که برای گرامیداشت یاد بیش از ۱۰ هزار نفر ساخته شده که در اینجا توسط جوخه‌های اعدام آلمان نازی کشته شدند. این بنا در سال‌های اخیر گسترش داده شد.

Kadinjača نام روستایی در غرب صربستان کنونی است. بنایی که در تصویر بالا می‌بینید به یاد اتفاقات آخرین روزهای سال ۱۹۴۱ ساخته شده است؛ زمانی که اعضای «گروهان پارتیزان Užice» شجاعانه در برابر دشمن استقامت کرده تا در نهایت کشته می‌شوند.

این هم تصویری دیگر در همین ارتباط است که متاسفانه نتوانستم اطلاعات کافی درباره‌ی آن بیابم. اما حداقل می‌توانیم از تماشای چنین سازه‌ای لذت ببریم!
بهرحال، این بنا در شهری به نام Nikšić در مونته‌نگرو قرار دارد. شهر تحت تاثیر جنگ‌های جهانی بوده به صورتی که طی جنگ، رشد و توسعه متوقف می‌گردد، اما در ۱۹۴۴ از دست آلمان‌ها آزاد می‌شود.

^*