کسانی که مایل به همکاری در هر زمینه ای میباشند چه در وبلاگ وچه در زمینه ی تبادل لینک بنر و لگو در نظرات همین پست بگن
تاریخچه
برنامهٔ ساخت هواپیمای میگ ۲۹ همانند سوخوی۲۷ به سال۱۹۶۹ بازمیگردد در آن زمان که شوروی برنامه FX ایالات متحده را زیر نظر داشت که به ساخت هواپیمای اف-۱۵ (F-۱۵ EAGLE) منجر گردید شوروی دریافت که هواپیماهای جدید ساخت آمریکا تا حد قابل توجهی دارای برتری نسبت به تمام هواپیماهی هواپیماهای شوروی هستند و از تکنولوژی پیشرفته تری نسبت به این کشور برخوردار هستند.
هواپیمای میگ ۲۱(MiG-۲۱ Fishbed) با وجود چالاکی زیاد و قدرت مانور خوب خود, در شب قادر به انجام ماموریت نبود و برد عملیاتی به نسبت کوتاهی داشت و همچنین از عدم توانایی استفاده از جنگ افزارهای گوناگون در حد قابل ملاحظهای رنج میبرد. هواپیمای میگ۲۳ (MiG-۲۳ Flogger) که با هدف مقابله با هواپیمای اف۴ فانتوم (F-۴ Phantom II) طراحی و ساخته شده بود با وجود سرعت و برد عملیاتی مناسب و داشتن فضای کافی برای حمل سوخت و جنگ افزارهای مختلف ولی از قدرت مانور کمی دارد و در نبردهای داگفایت تا حد زیادی ناموفق نشان میداد چنین شد که شوروی به فکر ساخت یک هواپیما که ضمن داشتن چالاکی و قدرت مانور خوب دارای برد عملیاتی کافی و امکان استفاده از جنگ افزارهای گوناگون در حد خوبی را داشته باشد افتاد علاوه بر این موارد این هواپیما میبایست از سیستمهای آیونیوک پیشرفته برای رقابت با هواپیماهای ساخت امریکا هم استفاده میکرد.در واکنش به این نیاز ستاد فرماندهی شوروی درخواست ساخت هواپیما پشرفته تاکتیکی را ارائه داد و این درخواست را در طرح PFI (Perspektivnyi Frontovoi Istrebitel) که مخفف هواپیمای پیشرفته تاکتیکی به زبان روسی است را مطرح کرد. مشخصات خواسته برای این طرح از سوی شوروی تا حد زیادی افراطی و بلند پروازانه بود هواپیمای مورد درخواست آنان باید برد عملیاتی زیاد , قابلیت خوب برای نبردهای نزدیک , چالاکی و مانور عالی , دارای حداقل سرعت۲ ماخ , دارای قابلیت حمل تسلیحات سنگین , به همراه استفاده از آیرودینامیک پیشرفته که این مورد آخر توسط موسسه آیرودینامیک روسیه به همراهی شرکت سوخو در حال انجام مراحل تحقیقاتی بود.
در سال۱۹۷۱ شوروی تخمین زده بود طرح هواپیمای PFI یا همان هواپیمای پیشرفته تاکتیکی میبایست پر هزینه باشد و مانند طرح آمریکا برای ساخت هواپیمای جنگنده سبک وزن به مانند اف۱۶ (F-۱۶ Fighting Falcon) و اف۱۷(YF-۱۷ Cobra) بود و نیازهای مشابه را بر آورده میکرد.سپس به علت هزینه بالای طرح شوروی این طرح را به دو طرح مختلف تقسیم کرد طرحLPFI ساخت یک هواپیمای تاکتیکی پیشرفته سبک وزن و طرح TPFI ساخت یک هواپیمای تاکتیکی سنگین وزن بود و تفاوت طرح PFI ابتدایی شوروی و طرح دوم PFI در تخصصی تر شدن آن بود. طرح کلی PFI هواپیمای پیشرفته تاکتیکی اولیه به دو طرح تخصصی تر تبدیل شد که در هر کدام به روی بعضی از مشخصات بیشتر از سایر مشخصات با توجه به هدف ساخت و نوع ماموریت تاکید شده بود. طرح هواپیمای تاکتیکی پیشرفته سبک وزن یا همان LPFI به شرکت میکویان سپرده شد و سرانجام به ساخت هواپیمای میگ۲۹ منجر شد و طرح هواپیمای پیشرفته تاکتیکی سنگین وزن و یا همان TPFI برای مقابله با هواپیمای اف۱۵ به شرکت سوخو سپرده شد که این طرح نیز با ساختن هواپیمای سوخو ۲۷ به پایان رسید.
طراحی هواپیمای LPFI با مشخصات جدید در سال۱۹۷۴ شروع گردید و به ساخت هواپیمای میگ۲۹ ای MiG-۲۹A)) منجر گردید اولین پرواز این هواپیما در ۶ اکتبر ۱۹۷۷ صورت گرفت.هواپیمای میگ۲۹ تنها یک ماه بعد از اولین پرواز خود در نوامبر ۱۹۷۷ ازسوی ماهوارههای جاسوسی آمریکا مورد شناسایی قرار گرفت این هواپیما هنگامی که در مرکز آزمایش پرواز ژوکوفسکی(Zhukovsky) در نزدیکی شهرک رامنسکوی(Ramenskoye) حضور داشت مورد شناسایی قرار گرفت و ایالات متحده هواپیمایی با مشخصات شبیه به هواپیمای اف۱۷(YF-۱۷ Cobra) مشاهده کرد. میگ۲۵بی(MiG-۲۹B) با تاخیری که به دلیل حادثه در دو نمونه اولیه میگ۲۹ ای(MiG-۲۹A) بدلیل ایراد در موتورها بود در ژوئن سال۱۹۸۳ وارد خدمت شد و ناتو هواپیمای میگ۲۹ بی (MiG-۲۹B) را فالکروم ای(Fulcrum-A) نامگذاری کرد. به طور منطقی باید میگ ۲۹ A باید فالکروم ای(Fulcrum-A) نامیده میشد ولی بدلیل آنکه تا قبل از آن ناتو میگ۲۹ A (MiG-۲۹A) را مشاهده نکرده بود میگ۲۹بی را نمونه ابتدایی میگ فرض کرد و فالکروم ای(Fulcrum-A) نامگذاری کرد هواپیمای میگ۲۹ یا همان (Fulcrum-A) در مجموع به تعداد ۸۴۰ فروند تولید شد.اولین باری که هواپیمای میگ ۲۹ به در غرب به نمایش عمومی درآمد در جولای ۱۹۸۶ در فنلاند بود و بعد از آن در سپتامبر ۱۹۸۸ در نمایشگاه هوایی فارنبورو (Farnborough Air Show) در بریتانیا بود و غربیها تحت تاثیر قدرت زیاد و چالاکی این هواپیما قرار گرفتند. میگ ۲۹ در زمان شوروی مورد توجه این شوروی قرار داشتند اما بعد از شوروی با وجود مجهز شدن به سیستمهای آیونیکی پیشرفته و چند منظوره بودن و قابلیت حمل مخازن سوخت خارجی و امکانات گسترده دیگر مورد توجه روسیه قرار نگرفتند که این به دلیل سیاست نامناسب مسئولان شرکت میکویان نسبت به شرکت سوخو در شناخت خواست و تمایل مسئولان روسیهاست با این وجود مسئولان شرکت میکویان با گسترش این هواپیما سعی در صادرات آن به خارج از کشور را دارند البته به نقل از منابع غیر رسمی دستیابی غرب به اطلاعات هواپیمای میگ۲۹ از دلایل مهم این تصمیم از جانب مقامات روسیه است.
هواپیمای میگ۲۹ در حال حاضر تحت پروژههای مختلف توسعه و بهینه سازی قرار دارد و آخرین نمونههای این هواپیما میگ۲۹ اس ام تی (MiG-۲۹SMT) و میگ۲۹ام ۲(MiG-۲۹ M۲) هستند.نمونه جدید ناو نشین هواپیمای با نام میگ۲۹ کی(MIG-۲۹K) برای استفاده در نیروی دریایی هند که به تازگی ناوهواپیمابر دریاسالار گورشکوف را از روسیه خریداری کرده در حال تولید است.
[ویرایش] سوابق عملیاتی
میگ۲۹ در سال ۱۹۸۶ برای اولین بار به صورت عمومی در فنلاند به نمایش در آمد. سپس دو فروند از این هواپیما در ۱۹۸۸ در نمایش هوایی فارنبورگ که در انگلستان برگزار میشد به نمایش عمومی در آمدند. پس از این ماجرا در ۱۹۸۹ نمایش هوایی پاریس برای دومین بار در طول تاریخ از ۱۹۳۰ تا آن زمان جنگندههای شوروی را نشان داد با دیدن این نمایش غربیها به شدت تحت تاثیر ظرفیت و قدرت مانور پذیری این جنگنده قرار گرفته بودند ولی همچنان متوجه دود زیادی که از موتور کیلمو این جنگنده خارج میشد نیز بودند که این خود یک ضعف محسوب میشد فدراسیون دانشمندان آمریکا ادعا کردند که میگ۲۹ در درگیریهای نزدیک(۵ مایل)هوایی از جنگنده اف-۱۵ برتر است به علت مانور پذیری بالا و میدان دید خلبان، ولی اف-۱۵ در درگیریهای دور بهتر عمل میکند به دلیل داشتن سیستمهای آیونیک بهتری که دارد.
میگ ۲۹های نیروی هوایی آلمان در تمرین DACT به همراه اسکادران ۵۱۰ [[نیروی هوایی آمریکا]] شرکت کردند که از جنگنده اف -۱۶ استفاده میکردند در پایان کار خلبانان اف-۱۶ اعلام کردند که میگ ۲۹ از اف-۱۶ برتر است به علت موتورهای قدرتمند تر و بهره گیری از موشک ویمپل و همچنین میدان دید بهتر برای خلبان.
این جنگنده درحال انجام عملیات اولین بار در سال ۱۹۸۰ در جنگ ایران و عراق دیده شد. همچنین در جنگ شوروی علیه افغانستان یک فروند میگ ۲۹ شوروی سوخوی-۲۰ افغانستان را منهدم کرد.
در دهه گذشته این جنگنده در دستان خلبان عراقی در جنگ خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفت که سرانجام ۵ میگ ۲۹ که ۴ فروند آنها به وسیله اف-۱۵ و ۱ فروند دیگر به وسیله اف-۱۶ منهدم شد با وجود برتری این هواپیما نسبت به هواپیماهای آمریکایی تمرینات نامناسب خلبانان، دفاعهای ضد هوایی پشتیبان هواپیماهای آمریکایی , و کمبود لوازم یدکی از جمله عوامل عدم موفقیت بودند. پس از آن ۸ فروند میگ ۲۹ به ایران گریختند که هنوز در ایران در حال خدمت هستند اکثر هواپیماهای باقیمانده در حالی که از ضعف تعمیرات و کمبود قطعه رنج میبردند یا در حال فرار به ایران بودند منهدم شدند.
یک میگ ۲۹ متعلق به کوبا در سال ۱۹۹۶ دو فروند هواپیمای سسنا-۳۳۷ غیر مسلح را منهدم کرد پس از آن که این دو هواپیما به سکل غیر قانونی به حریم کوبا وارد شده بودند
گزارشات حاکی از آن است که در سال ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ یک فروند سوخوی-۲۷ متعلق به ارتش روسیه ۵ فروند میگ ۲۹ ایریتریایی را که توسط خلبانان اوکراینی پرواز میکردند منهدم کرد.
[ویرایش] نمونههای مختلف هواپیمای میگ ۲۹
MiG-۲۹ Fulcrum-A اولین نمونه ساخته شده از این هواپیما که در سال۱۹۸۲ وارد خدمت شد.
MiG-۲۹B-۱۲ Fulcrum-A نمونه اصلاح شده صادراتی برای ملتهای عضو پیمان ورشوکه فاقد امکانات لازم برای حمل تسلیحات اتمی است و دارای رادار اصلاح شده برای افزایش قابلیتهای آن و سیستم (ECM) برای مقابله با جنگ الکترونیک و سیستم (IFF) برای شناسایی دوست از دشمن (Identification Friend or Foe) است. هواپیماهای میگ۲۹ ایران از این نوع هستند.
MiG-۲۹UB-۱۲ Fulcrum-B نمونه آموزشی دو سرنشیبه که فاقد رادار و توپ GSh-۳۰است.
MiG-۲۹S این نمونه تا حد بسیار زیادی مشابه به نمونهMiG-۲۹B-۱۲ "Fulcrum-A است با تفاوتهایی که شامل تقویت سیستم کنترل پرواز و اضافه کردن چهار کامپیوتر جدید که باعث تقویت ثبات پروازی و کنترل پذیری بهتر میشود امکان شلیک در حال سوخت گیری و همچنین تقویت توپ GSH-۱۰ به این مدل اضافه شدهاست.
MiG-۲۹S-۱۳ Fulcrum-C مشابه مدل قبلی با این تفاوت که دماغه هواپیما تا حدی بزرگ تر است و ظرفیت سوخت گیری بالاتری دارد. MiG-۲۹SM "Fulcrum-C مشابه مدل قبلی با توانایی حمل موشکهای هوا به زمین و بمبهای تلویزیونی و لیزری.
MiG-۲۹K "Fulcrum-D نمونه ساخته شده برای نیروی دریایی که به تجهیزاتی از قبیل بالهای تا شونده و دندههای آرستور است که در اصل برای استفاده در ناو هواپیمابر آدمیرال کوزنشوف ولی طرح این هواپیما بر اثر مشکلات مالی لغو شد.
MiG-۲۹M / MiG-۳۳ "Fulcrum
هواپیما پیشرفته چند منظوره با تغییرات اساسی در چارچوب بدنه و مکانیک پرواز که از موتور پرقدرت RD-۳۳ استفاده میکند.
MiG-۲۹UBM
مدل دو سرنشینه آموزشی که هرگز ساخته شد.
MiG-۲۹SMT این نمونه در حقیقت همان نمونه بهینه سازی میگ۲۹ اس است که در آن قطعات قدیمی هواپیما با قطعات نرم افزاری و سخت پیشرفته تر میگ۲۹ ام یا همان میگ۳۳ جایگزین شدهاند. با افزودن به حجم مخازن داخلی این هواپیما بدون استفاده از مخازن خارجی تا برد ۲۱۰۰ کیلومتر قادر به انجام ماموریت است. کابین این هواپیما دارای دو نمایشگر بزرگ مسطح کریستال مایع LCD تمام رنگی و دو نمایشگر مسطح تک رنگ کوچک بهینه سازی شده و رادار بهینه سازی شده N۰۱۹MP است که به برد و قابلیتهای هوا به زمین آن میافزاید. این نمونه همچنین ازموتور توربوفن کلیموف (RD-۴۳ turbofans) استفاده میکند. میزان حمل مهمات در این مدل۴۵۰۰ کیلو گرم است که نسبت به مدل قبلی۵۰۰ کیلو گرم پیشرفت داشتهاست. این نمونه استفاده میشود استفاده کند. کشور روسیه , یمن ,ایران و سوریه کشورهایی هستند که از این نمونه استفاده می کنند
نوشتار اصلی را بخوانید: حزب بعث عراق
حزب بعث عراق زمانی قدرت را به دست گرفت که عراق در میان بحرانهای عمیقی غرق شده بود. عراق بسیار پیش تر از قدرت گیری حزب بعث، بین گروههای اجتماعی، قومی، مذهبی و اقتصادیاجتماعی تقسیم شده بود. سنی دربرابر شیعه، عرب علیه کرد، رئیس قبیله در مقابل بازرگان شهری و کوچنشین ضد روستایی. ثبات قدرت در کشوری که توسط چنددستگیها و درگیریهای سیاسی به هم ریخته بود، نیازمند پیشبرد استانداردهای زندگی بود. حزب بعث، نوسازی اقتصاد عراق را به همراه تشکیل یک دستگاه امنیتی قدرتمند برای جلوگیری از بروز کودتا در ساختار قدرت و جلوگیری از شورشهای مردمی پیگیری کرد. حزب بعث به دقت روی برنامههای توسعه و رفاه اجتماعی نظارت میکرد.
نوشتار اصلی را بخوانید: انقلاب ایران
در سال ???? حکومت محمد رضا شاه پهلوی در ایران با انقلاب ایران سرنگون شدو نظام جمهوری اسلامی به رهبری آیتالله خمینی بر سر کار آمد. پس از انقلاب ایران کشمکشهای مرزی بین ایران و عراق به مدت ده ماه در مورد تسلط بر اروندرود که دو کشور را از هم جدا میسازد بالا گرفت.
نوشتار اصلی را بخوانید: جنگ ایران و عراق
عراق در تاریخ ?? شهریور ???? به ایران حمله کرد و وارد استان نفت خیز خوزستان شد. صدام حسین، خرمشهر را استان تازه عراق نامید. صدام حسین برای دریافت کمکهای نقدی و سیاسی به دیگر کشورهای عرب روی آورد. او با موفقیت توانست حمایت رونالد ریگان رئیس جمهور امریکا را به دست آورد.
جنگ خونین هشت ساله به بن بست رسیده بود. ایران، قطنامه? ??? شورای امنیت را پذیرفت. در این جنگ تقریباً یک میلیون و هفتصد هزار نفر از هر دو طرف جان خود را از دست دادند. اقتصاد هر دو کشور که پیش از این سالم و رو به رشد بود، نابود شد.
عراق در حدود ?? میلیارد دلار بدهی جنگی به بار آورد. استقراض از امریکا باعث شد که عراق تبدیل به کشوری بدهکار شود. این وضعیت برای صدام حسین که به دنبال ملیگرایی عربی بود شرمآور به نظر میرسید.
عراق در طول جنگ با ایران در دهه? هشتاد میلادی مبالغ بسیار زیادی را از دیگر کشورهای عربی قرض گرفته بود. اکنون که صدام حسین با هزینههای گزاف ساخت دوباره? زیربنای عراق روبهرو بود با ناامیدی به دنبال پول میگشت، این بار برای ساخت زیربنای عراق پس از جنگ.
[ویرایش] علل حمله عراق به کویت
پایان جنگ ایران و عراق مقارن با بروز کشمکش با همسایه? ثروتمندی به نام کویت بود. صدام حسین بر این باور بود که جنگ او با ایران باعث شدهاست که کویت از حمله? قریبالوقوع ایرانیان در امان باشد. او همچنین معتقد بود چون جنگ او با ایران به سود کشورهای حوزه? خلیج فارس بودهاست، دول عربی باید بخشی از بدهی عراق را ببخشند. صدام حسین با اصرار از کویت خواست که بدهی ?? میلیارد دلاری عراق را که برای جنگ با ایران گرفته شده بود ببخشد، ولی کویتیها زیر بار نرفتند.
صدام که در پی جمعآوری پول برای ساخت مجدد عراق بود، به کشورهای صادرکننده? نفت فشار آورد تا کمی از تولید خود بکاهند تا قیمت نفت بالاتر رود. کویت از کاهش تولید نفت سر باز زد. این کشور همچنین پیشگام کشورهای مخالف کاهش تولید نفت در اوپک شد. کویت مقادیر زیادی نفت استخراج میکرد تا بهای نفت را پایین نگه دارد، در حالی که عراق برای بازپرداخت بدهیهای خود نیاز به فروش نفت به قیمت بالا داشت.
در همین زمان بود که صدام مخالفت خود با خطوط مرزی عراق-کویت (که در اصل توسط استعمارگران پادشاهی بریتانیا در سال ???? تعیین شده بودند) را نشان داد. دلیل او این بود که این وضعیت باعث جدایی عراق از دریا میشود. یکی از اندک مقولاتی که باعث وحدت در کشوری میشد که مملو از تقسیمات اجتماعی، قومی، مذهبی و اقتصادیاجتماعی بود، در مرحله? اول، باور بر این نکته بود که کشور کویت هیچ حقی برای موجودیت هم ندارد. ملیگرایان عراقی دستکم به مدت نیم قرن بر این نکته پافشاری میکردند که کویت از دیرباز بخش لاینفک عراق بوده و تنها زمانی موجودیت مستقلی پیدا کرده که امپریالیستهای بریتانیایی اراده کردهاند.
ذخایر نفتی کویت نیز خود باعث افزایش تنش در منطقه بود. این ذخایر تقریباً با ذخایر نفت عراق برابر بودند (در حالی که جمعیت کویت تنها ? میلیون و جمعیت عراق ?? میلیون نفر بود). عراق و کویت روی هم ?? درصد ذخایر شناختهشده? نفت جهان را دارا بودند؛ تنها برای مقایسه ذکر میشود که عربستان سعودی دارای ?? درصد ذخایر جهانی نفت است.
کمی بعد پادشاهی کویت با حفر چاههایی که عراق فکر میکرد داخل منطقه? مرزی مورد مشاجره? دو کشور است، باعث خشم صدام شد. صدام در زمانی که عراق هنوز جزو کشورهای منفور به حساب نمیآمد به امریکا شکایت کرد. هر چند که بحران اقتصادی عراق به مدت چندین سال بود که ادامه داشت ولی صدام میخواست بهوسیله? پول نفت به آن پایان دهد. او هنوز ارتش با تجربه و تا بن دندان مسلح خود را داشت و گهگاه از آن برای تأثیرگذاری روی روابط منطقهای استفاده میکرد. صدام چندی بعد دستور حرکت نیروهایش به مرز کویت را داد.
در حالی که روابط عراق و کویت روز به روز به وخامت میگرایید، صدام اخباری مبنی بر تهدیدات امریکا درباره? پاسخگویی نظامی به عراق دریافت میکرد. واشنگتون تقریباً یک دهه بود که سیاست گسترش ارتباطات خود با عراق را در پیش گرفته بود. حکومت ریگان در طول جنگ دهه? هشتاد عراق با ایران مبلغی در حدود ?? میلیارد دلار به عراق کمک کرده بود که تقریباً همه? آن به صورت اعتباری بود. همچنین دولت امریکا میلیاردها دلار به صدام باج داده بود تا او با شوروی طرح دوستی نریزد.
صدام در تاریخ ?? ژوئیه ???? م. طی یک ملاقات اضطراری با آوریل گلاسپی، سفیر امریکا در عراق تمایل خود به ادامه? گفتگوها را ابراز داشت. دولت امریکا میخواست در این بین نقش میانجی را بازی کند. با همین هدف بود که جرج بوش و جیمز بیکر اظهار داشتند که نمیخواهند در این میان از زور استفاده شود و همچنین آنها نسبت به اختلافات مرزی عراق و کویت بیطرف میمانند و خود را وارد ماجرا نخواهند کرد. کمی بعد مذاکرات سران عراق و کویت به شکست انجامید. سپس صدام فرمان پیشروی نیروهای خود به داخل خاک کویت را داد.
هر چند که اطلاعات دست اولی پیرامون انگیزه? صدام از حمله به کویت در دست نیست، ولی با در نظر گرفتن دیدگاه صدام پیش از جنگ و علامتهای واشنگتون، میتوان حدس زد که دلیل اصلی حمله به کویت مشکل بدهیهای بعد از جنگ عراق و تلاشهای بیهوده? صدام برای بازسازی زیربنایی، احیای اقتصاد نابود شده و تثبیت موقعیت سیاسی عراق بود.
[ویرایش] اشغال کویت
صدام در تاریخ ?? مرداد ???? (????) به کویت حمله کرده و خاک آن را به عراق ضمیمه کرد و با این کار خود باعث بروز بحرانهای بینالمللی گشت. اشغال کویت به معنای آن بود که صدام با احتساب ذخایر نفتی عراق دارای ?? درصد ذخایر نفت جهان شده بود.
امریکا در طول جنگ عراق با ایران، میلیاردها دلار به صدام کمک کرده بود ولی این بار چون اشغال امیرنشین ثروتمند کویت به نفعش نبود، در بهمنماه سال ???? (????) با ائتلافی از نیروهای سازمان ملل متحد به کویت یورش برده و نیروهای عراقی را از این کشور بیرون راند.
جرج بوش، رئیسجمهور امریکا در روزهای اول با احتیاط رفتار کرد. کویت قبل از اشغال، از سویی یکی از دشمنان سرسخت اسرائیل بود و جزو کشورهای سلطنتی حوزه? خلیج فارس به شمار میرفت که با شوروی روابط دوستانه داشت. از سوی دیگر سیاستگذاران خارجی، کارشناسان خاورمیانه و منتقدان نظامی واشنگتن و کارخانجاتی که سرمایهگذاریهای سنگینی در منطقه کرده بودند، نگرانیهای زیادی در مورد ثبات منطقه داشتند. این حمله باعث ترس از این شد که بهای نفت جهانی و در نتیجه اقتصاد جهانی در خطر قرار گیرد؛ کویت تقریباً ده درصد کل ذخایر نفت خام را در اختیار داشت. به احتمال زیاد، هنگامی که مارگارت تاچر نخستوزیر سرسخت بریتانیا که از دوستان وفادار امریکا در دوره? ریگان-بوش به شمار میرفت به امریکا رفته بود، بوش را به این کار راضی کرد. بریتانیا نسبت به امریکا روابط تاریخی بیشتری با کویت داشت. این روابط به سالهای استعمار کویت از سوی بریتانیا بر میگشت. این کشور همچنین سود زیادی از بابت سرمایهگذاریهای خود در کویت برداشت میکرد.
همکاری بین ایالات متحده و شوروی باعث شد تا موضوع به شورای امنیت سازمان ملل فرستاده شود. این شورا تصمیم گرفت که اگر صدام نیروهای خود را طبق برنامه? زمانبندیشده از کویت خارج نکند، اجازه? استفاده از زور بر علیه این کشور را خواهد داد. سیاستمداران امریکایی از این میترسیدند که عراق قصد حمله? تلافیجویانه به کشور نفتخیز عربستان سعودی که از دهه? چهل میلادی از دوستان نزدیک امریکا به شمار میرفت و مخالف اشغال کویت بود را داشته باشد. پس از آن بود که امریکا و گروهی از کشورهای متحد دیگر که از کشورهای مختلفی نظیر مصر، سوریه و چکوسلواکی تشکیل شده بودند، دستههای بزرگی از نیروهای خود را به مرز عربستان و کویت و عراق فرستادند تا ارتش عراق را که در آن زمان بزرگترین ارتش خاورمیانه بود دور بزنند.
هنگامی که گفتگوها و تهدیدهای پس از جنگ هنوز در جریان بود، صدام توجه مجددی به قضیه? فلسطین کرده واعلام کرد که اگر اسرائیل از نوار غربی رود اردن، بلندیهای جولان و نوار غزه عقبنشینی کند او نیز از کویت باز پس مینشیند. این پیشنهادِ صدام باعث بروز شکاف بین کشورهای عرب شد و امریکا و کشورهای عرب غربی را در مقابل فلسطینیها قرار داد. ائتلاف ضداشغال در پایان، هرگونه ارتباطی بین موضوع فلسطین و کویت را رد کرد.
[ویرایش] حمله اول امریکا به عراق
صدام ضربالعجل شورای امنیت را نپذیرفت. امریکا و متحدانش با پشتیبانی شورای امنیت در تاریخ ?? دی ???? (????) حمله? هوایی گستردهای را علیه عراق آغاز کردند. اسرائیل نیز توسط موشکهای عراقی مورد اصابت قرار گرفت ولی از آنجا که نمیخواست کشورهای عرب از ائتلاف ضدعراق خارج شوند درصدد انتقامجویی برنیامد. یک نیروی زمینی که اغلب افرادش از قوای مسلح امریکایی و انگلیسی و تیپهای پیادهنظام بودند ارتش صدام را در بهمن ماه سال ???? (????) از کویت بیرون رانده و بخش جنوبی عراق را تا رود فرات اشغال کردند.
بوش در تاریخ ?? اسفند ???? (????) با اشاره به درگیریهای منطقه اعلام کرد: «موضوع، تنها یک کشور کوچک نیست، هدف ما یک عقیده? تازه است- یک نظم نوین جهانی، نظمی که در آن کشورهای مختلف تحت یک جنبش گرد هم آمده تا به آرزوهای جهانی بشریت، یعنی: صلح و امنیت، آزادی و حاکمیتِ قانون دست یابند.»
ارتش پرتعداد و کمسلاح عراق در نهایت نشان داد که دیگر نمیتواند در برابر نیروهای زمینی سریعالانتقال ائتلاف و پشتیبانی هوایی قدرتمند آنها دوام بیاورد. تقریباً ??????? عراقی اسیر شده بودند و بنابر آمارهای اعلامشده از سوی امریکا شمار تلفات عراقیها به ?????? نفر میرسید. منابع دیگر شمار کشتهها را تا ??????? نفر هم بر آورد میکردند. عراق براساس توافقنامه? آتشبس قبول کرد که همه? جنگافزارهای شیمیایی و بیولوژیک خود را از بین برده و به بازرسان سازمان ملل اجازه? بازرسی از پایگاههای خود را بدهد. تحریم تجاری سازمان ملل تا زمانی که عراق تمامی شروط را اجرا نکرده بود باقی میماند.
[ویرایش] پیامد حمله امریکا به عراق
بزرگراه مرگ ، بزرگراه بین بصره و شهر کویتگروههای قومی و دینی عراق با استفاده از وضعیت به وجود آمده زمینه را برای شورشی جدید در کشور آماده دیده و به آن اقدام کردند. با اوضاع جاری پس از جنگ در عراق، ناآرامیهای اجتماعی و قومی بین شیعیان، کردها و واحدهای نظامی ناراضی میتوانستند خطر بزرگی برای دولت صدام باشند. شورشهای کردها در شمال و شیعیان در جنوب و مرکز عراق با بیرحمی تمام پاسخ داده شد.
امریکا که خود، عراقیها را تشویق به شورش بر علیه صدام کرده بود هیچ کمکی جز کنترل منطقه? پرواز ممنوع عراق نکرد. ترکیه با هرگونه استقلال کردها مخالف بود و عربستان سعودی و دیگر کشورهای محافظهکار عرب از به وجود آمدن یک انقلاب شیعی دیگر مانند انقلاب ایران هراس داشتند. صدام که توانسته بود پس از شکست در جنگ، بحرانها را نیز کنترل کند، با کشوری مواجه بود که از نظر اقتصادی و نظامی به شدت آسیب دیده بود و او هرگز نتوانست آسیبها را جبران کند. او دائماً بقای خود را نشانه? پیروزی عراق در جنگ با امریکا اعلام میکرد. این پیغام صدام شهرت زیادی در جهان عرب پیدا کرد.
صدام با اصرار زیاد میخواست خود را مسلمانی مؤمن نشان دهد تا بتواند نظر گروههای دینی محافظهکار جامعه? عراق را به خود جلب کند. بعضی از عناصر شریعت اسلام به قانون عراق بازگردانده شدند. برای نمونه وی در سال ???? (????) حکم اعدام همجنسبازان، تجاوزگران و فاحشهگان را به قوانین عراق بازگرداند و عبارت «الله اکبر» را با دستخط خود به پرچم عراق افزود.
پس از اتمام جنگ رابطه? بین ایالات متحده و عراق همچنان متشنج ماند. در فروردین ماه سال ???? (????) سرویس امنیتی عراق تلاش کرد تا جرج اچ دبلیو بوش رئیسجمهور سابق امریکا را هنگام دیدار وی از کویت ترور کند اما ماموران امنیتی کویت بمب کار گذاشته شده در ماشین بمبگذاریشده را خنثی کردند. امریکا در پاسخ به این اقدام در تاریخ ? تیر ???? (????) حملهای موشکی به ساختمان مرکزی اطلاعات عراق در بغداد کرد.
تحریمهای سازمان ملل که به دلیل حمله? عراق به کویت وضع شده بودند و از صادرات نفت عراق نیز جلوگیری میکردند، همچنان بر جای خود باقی ماندند. این تحریمها موجب سختی اوضاع زندگی و نابودی اقتصاد و زیربنای عراق شدند. تنها، قاچاق کالا در مرز سوریه و کمکهای انسانی باعث بهبود نسبی این بحران میشد. سازمانهای بینالمللی مانند یونیسف و بهداشت جهانی WHO) تخمین میزنند که این تحریمها بین ??????? تا ?/? میلیون مرگ در پی داشتهاند. اکثر جانباختگان، افراد زیر ? سال بودهاند. برخی افراد دیگر نیز که به این آمار شک دارند، برآورد میکنند که ??????? تن بین سالهای ???? تا ???? (???? تا ????) بر اثر تحریمها جان خود را از دست دادهاند و بیشتر مرگها به خاطر بمباران زیرساختهای عراق بودهاست. سازمان ملل در تاریخ ?? آذر ???? (????) به دولت عراق اجازه داد تا مقدار محدودی از نفت خود را در ازای دریافت غذا و دارو به فروش برساند. درآمد محدودی که از بابت برنامه? نفت در برابر غذای سازمان ملل متحد بدست میآمد به عراق جاری شد.
سیاستمداران امریکایی همچنان صدام حسین را متهم به تخلف از موارد آتشبس نظیر توسعه? سلاحهای کشتار جمعی و دیگر سلاحهای ممنوعه، خودداری از انتشار اطلاعات درباره? این سلاحها و تخلف از تحریمهای سازمان ملل و «منطقه? پرواز ممنوع» میکردند. حملات نظامی یکطرفه? امریکا و انگلیس گاه و بیگاه در عراق انجام میشدند، که بزرگترین آنها عملیات روباه صحرا نام داشت که در سال ???? (????) انجام شد. دلیل اصلی بحرانها بین سالهای ???? تا ???? (???? تا ????) که موجب بمباران شدید عراق از سوی انگلیس و امریکا در [[?? آذر تا ?? آذر ???? (????) گشت، در اختیار داشتن سلاحهای غیرقانونی توسط عراق اعلام شد. دو سال پس از فعالیتهای مداوم، جنگندههای امریکایی و انگلیسی در بهمن ماه سال ???? (????) با شدت بیشتری به پایگاههای نزدیک بغداد حمله کردند.
پس از جنگ، حمایت از صدام بین حامیان تکریتی وی، اعضای خانواده و دیگر پشتیبانان او تقسیم گشت. آنها مشارکت زیادی در فعالیتهای سرکوبگرانه و مستبدانه? دولت داشتند. سرکوب مخالفان داخلی به شدت افزایش پیدا کرد و پسران صدام، عدی حسین و قصی حسین به شدت نیرومند گشته و موجی از ترورهای پنهان را به وجود آوردند. این دو به احتمال زیاد عوامل مؤثر در فرار دامادهای صدام (حسین کامل و صدام کامل) به اردن در مردادماه سال ???? (????) بودند. دامادهای صدام که جزء ردهبالاترین نظامیان ارتش عراق به حساب میآمدند، پس از بازگشت به عراق در بهمن ماه همان سال (فوریه? سال بعد) کشته شدند.
همکاری عراق با بازرسان سازمان ملل در طول دهه? ?? میلادی متناوب بود. دسترسی بازرسان به پایگاههای مورد نظر نهایتاً در سال ???? م. قطع شد. این طور گفته میشود که عراق در حال بازی دادن قدرتهای غربی و دیگر کشورهای عرب بود و میخواست این طور نشان بدهد که مقادیر زیادی مواد ممنوعه در اختیار دارد که با استفاده از آنها میتواند به دوران اقتدار خویش بازگردد.
[ویرایش] حمله دوم امریکا به عراق
پرواز هواپیماهای F-16 آمریکایی بر فراز چاههای نفتی کویت در جریان جنگ خلیج فارسدر سال ???? صدام از نقطهنظر امریکاییها همچنان به عنوان تهدیدی برای همپیمانان غربی مثل کشور نفتخیز عربستان سعودی و اسرائیل، خطری برای محمولههای نفتی خلیج فارس و ثبات خاورمیانه به شمار میرفت. بیل کلینتون رئیسجمهور امریکا (????-????) (???? - ????) که جانشین بوش شده بود، تحریمهای اقتصادی تازهای در کنار تحریمهای نظامی برای عراق وضع کرده و منطقه? پرواز ممنوع را نیز کنترل میکرد.
[[بیل کلینتون|کلینتون}} در سال ???? (????) در پاسخ به ممانعت عراق از حضور بازرسان سازمان ملل، لایحه? آزادسازی عراق را امضا کرد. این لایحه بر تغییر رژیم عراق به منظور «بازگشت عراق به خانواده? بینالمللی» تأکید داشت و طبق آن دولت امریکا به گروههای تبعیدی خارج از عراق کمک مالی میکرد. پس از آن به زودی عملیات سه روزه? {{عملیات روباه صحرا|روباه صحرا]] انجام گرفت و طی آن کارخانههای تولید سلاح صدام منهدم گشتند؛ در حالی که استراتژیستهای پنتاگون نقشه حملههای زمینی به عراق را میکشیدند برخی از تحلیلگران امریکایی بر این باور بودند که فشار خارجی برای ایجاد یک شورش به منظور عزل صدام کافی به نظر میرسد. این دو نظر باعث بروز شکاف در تصمیمگیریهای ضد صدام بین دولتمردان واشنگتن شد. اما پس از حملات ?? شهریور ???? (?? سپتامبر ????) توازن سیاسی داخلی امریکا تغییر کرده و باعث شد تا نومحافظهکاران بتوانند در مدیریت کشور امریکا در واشنگتن تأثیر به سزایی داشته باشند. رئیسجمهور امریکا جرج دبلیو بوش (پسر جرج اچ دبلیو بوش) در بیانیه? اتحاد خود به کنگره، در دی ماه ???? (????) از «محور شرارت» که به زعم وی از کشورهای ایران، عراق و کره? شمالی تشکیل شدهاند سخن به میان آورد. همچنین او احتمال داد که برای براندازی دولت عراق از زور استفاده خواهد کرد. او اعلام کرد: «رژیم عراق طرح تولید گاز اعصاب و سیاهزخم و سلاحهای اتمی را به مدت یک دهه دنبال کردهاست.» او همچین ادامه داد: «عراق همچنان درصدد است دشمنی خود را به امریکا نشان دهد و از ترور حمایت کند.»
دولت و ارتش عراق در طول سه هفته پس از حمله? امریکا و همپیمانانش در تاریخ ?? اسفند ???? (????) نابود شد. ایالات متحده دستکم دوبار کوشید تا با حملات هوایی، صدام را به قتل برساند ولی هر دوبار هدف، مورد اصابت واقع نشد. با شروع ماه آوریل (اواسط فروردین) نیروهای ائتلاف بخش زیادی از عراق را اشغال کرده بودند. مقاومتهای بسیار ضعیف ارتش عراق یا به راحتی در هم میشکستند و یا تبدیل به تاکتیکهای پارتیزانی میشدند. این وضعیت، نشاندهنده? خروج کنترل از دستان صدام حسین بود.
صدام حسین در تاریخ ? تیر ???? (?? ژوئن ????) تحویل دولت موقت عراق شد تا به اتهام جرایم جنگی، جرایم ضدبشری و قتلعام محاکمه گردد. در طول این محاکمه توجه ویژهای به فعالیتهای وحشیانه? وی بر علیه کردهای شمال عراق در طول جنگ با ایران و بر علیه شیعیان جنوب در خلال سالهای ???? تا ???? (???? تا ???? شد. در تاریخ یکشنبه ?? نوامبر ???? (?? آبان ????) صدام حسین به اعدام با طناب دار محکوم شد.
نظر میرسد تحولات بعد از انقلاب ایران در ایران منجر به تصمیم عراق در حمله به ایران شد. ضعیف شدن ارتش بعد از انقلاب در ایران، اشغال سفارت آمریکا و گروگانگیری اعضای آن که باعث منزوی شدن ایران در صحنه بینالمللی شد و سیاست «صدور انقلاب» که از سوی آیتالله خمینی و رهبران ایران پیگیری میشد، صدام حسین و احتمالاً بسیاری از دولتمردان دیگر جهان را به اندیشه سرکوبی نظامی رژیم جدید ایران انداخت. همچنین اندیشه جداسازی استان خوزستان و الحاق آن به خاک عراق یکی از دلایل مهم این جنگ بود به ویژه اینکه شورش عربهای بعثی مخالف انقلاب در خوزستان با شکست رو به رو شده بود. پس دولت عربگرای حزب بعث عراق خود دست به کار شد و در این راستا جنگ خود را نیز قادسیه دوم گذارده بود. قابل ذکر است که بیشتر کشورهای عرب -به جز چندی چون سوریه و لیبی از رژیم صدام در این جنگ پشتیبانی کردند. [?]
ایران و عراق یک بار در سال ???? در بغداد و بار دیگر در سال ???? در الجزایر معاهدههایی در زمینه تعیین خطوط مرزی، بویژه در مورد آبراه شط العرب (اروندرود) که مرز مشترک دو کشور را تشکیل میدهد امضا کردند. پس از انعقاد معاهده الجزایر، جنگ ایران و عراق آغاز شد و صدام حسین رهبر وقت عراق به نشانه بی اعتبار دانستن این معاهده، متن آن را در مقابل دوربین تلویزیون پاره کرد.
[ویرایش] سیاست صدور انقلاب اسلامی
آیتالله خمینی معتقد به صدور انقلاب اسلامی بود و در نخستین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی اظهار داشت: «ما باید به هر قیمت شده انقلاب خود را به تمام ممالک اسلامی و تمام جهان صادر کنیم.»[?]
او پس از استقرار از قم به تهران و اقامت در محله جماران تهران و در دیدار با مردم آن محله و خطاب به مردم ایران تصریح کرد که: «شما باید اسلام را به پیش ببرید و انشاءالله اسلام را به تمام دنیا صادر کنید و قدرت اسلام را به تمام ابرقدرتها بفهمانید.»[?]
آیتالله حسینعلی منتظری در کتاب خاطرات منتظری مینویسد: «وقتی که انقلاب پیروز شد ... این حالت غرور را برای همه ما ایجاد کرد و لذا در ُبعد سیاست خارجی شعارها همه بر اساس صدور انقلاب و این که انقلاب مرز نمیشناسد و این قبیل مسایل متمرکز بود. این شعارها کشورهای همجوار را به وحشت انداخت و این فکر برای آنها ایجاد شد که اینها به این شکل که پیش میروند فردا نوبت ماست...»
دولت عراق این سیاست را برای خود تهدید میدانست زیرا عراق کشوری است که ?? درصد جمعیت آن را شیعیان تشکیل میدهند.
رویدادهای سال ???? و سیاست صدور انقلاب اسلامی و اقدامات آشکار و پنهان در منطقه زمینهای شد تا دو کشور عراق و عربستان سعودی به یکدیگر بیشتر نزدیک شوند و یک سال قبل از شروع جنگ در ?? شهریور ???? پیمان امنیت متقابل بین دو کشور امضاء گردید.
صدام حسین با جلب موافقت عربستان سعودی و کشورهای عربی منطقه خلیج فارس برای جنگ با ایران توانست از امکانات مالی، نظامی و تدارکات این کشورها بهره برداری کند. رژیم عراق در آخرین سال قبل از جنگ حدود ?? میلیارد دلار ذخیره ارزی داشت و با این وجود، کشورهای نفتی منطقه خلیج فارس (عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی و قطر) حاضر به پرداخت ?? میلیارد دلار وام بدون بهره به عراق شدند.[?]
حدود ?-? ماه قبل از شروع جنگ، نوع خرید برخی تسلیحات جدید توسط رژیم صدام حسین گویای آن است که او زمینه تدارک برای اجرای حمله نظامی خود به ایران را، لااقل از این مقطع زمانی طرح ریزی کرده باشد. به عنوان مثال، خرید دو هزار دستگاه تانک نفربر خاکی-آبی از برزیل در اوائل زمستان ???? از نوع EE-?? که که از نقطه نظر نظامی به منظور عملیات عبور دادن نیروهای نظامی خود از رودخانه کارون به خاک ایران بودهاست.[?]
[ویرایش] مقابله دولت عراق
دولت عراق سیاست صدور انقلاب اسلامی را برای خود تهدید میدانست از اردیبهشت ???? بر تعداد زد و خوردهای مرزی و دامنه آن افزوده شد و ارتش عراق با نبردهای پراکنده و تقریباً روزانه، ارتش ایران را در چند جبهه در کردستان (مبارزه با کومله و حزب دموکرات کردستان ایران) و در خوزستان (شورش حزب خلق عرب)، و مبارزه با سران عشایر دور مرزهای عراق مشغول نگاه میداشت.[?]
شاپور بختیار آخرین نخستوزیر محمدرضا پهلوی، بود. بلافاصله پس از ورود به فرانسه به مخالفت صریح با جمهوری اسلامی و آیتالله خمینی پرداخت. از مهمترین فعالیتها وی طرح کودتای نوژه و طرح تجزیه خوزستان بود.
طبق طرح کودتای نوژه تنی چند از افسران با تمرکز افسران نیروی هوایی برای بازگردانی شاپور بختیار به ایران و کشتن آیتالله خمینی و نابودی جمهوری اسلامی طرح ریزی کرده بودند.
پس از کودتا طبق این طرح ارتش عراق میبایست در یک حمله سریع خوزستان را اشغال میکرد وبختیار "دولت آزاد" را در این خطه اعلام مینمود که با کشف کودتای نوژه در ?? تیر ???? و اعدام بسیاری عوامل و دست اندرکاران آن، این کودتا قبل از هر اقدامی با شکست مواجه شد. ولی با وجود شکست کودتا ارتش عراق دست به حمله زد.
[ویرایش] اشغال سفارت آمریکا و گروگان گیری
نوشتار اصلی را بخوانید: تصرف سفارت آمریکا
زمینه دیگری که در وقوع جنگ و حمله گسترده نظامی رژیم عراق به خاک ایران به سهم خود تأثیر داشت، جریان اشغال سفارت آمریکا و گروگان گیری بود. این عملی بود بر خلاف قوانین و عرف بین المللی که موجب محکومیت ایران در مجامع بین المللی گردید. شورای امنیت سازمان ملل متحد به اتفاق آراء این اقدام ایران را محکوم کرد و با تأکید به لزوم آزاد کردن فوری گروگانها، دو قطعنامه صادر کرد.[?] دیوان بین المللی دادگستری و جامعه مشترک اروپایی، گروگان گیری را محکوم کردند.[?] آمریکا در ?? فروردین ???? رابطه سیاسی خود را با ایران قطع کرد. گروگانگیری که آیت الله خمینی آنرا انقلاب دوم نامید،444 روز به طول انجامید.
[ویرایش] تضعیف ساختار ارتش
پس از انقلاب اسلامی ایران و در پی فرار یا اعدام سران رژیم شاهنشاهی و هرج و مرج ناشی از عدم وجود نیروی کارآزموده و مستقل و همچنین ترور شخصیتهای وفادار به انقلاب (همچون سرلشکر قرهنی) که توسط گروههای مخالف انقلاب انجام میشد، ساختار ارتش عملاً از هم پاشید[11].
به نظر آرکی مصطفی:
بعد از اعدام سران ارتش و ایجاد رعب و وحشت[12] در ارتش در همان ماههای اول بعد از انقلاب، چنانچه فرمانده یک واحد نظامی مأموریت یا دستور اجرای کاری را در سلسله مراتب نظامی صادر میکرد، پرسنل نظامی دریافت کننده آن امریه،اجرای آن را منوط میکرد به دریافت امریه کتبی از روحانیای که به عنوان نماینده امام در آن واحد نظامی بود. [13] استدلال پرسنل نظامی این بود که چه تضمینی وجود دارد که در صورت اجرای دستور فرمانده نظامی واحد مربوطه با مخاطراتی احتمالی مواجه نشوند.[14] بدین ترتیب سلسله مراتب ارتش را عملاً در هم شکستند.[15] [16]
در طول ??-?? ماه بعد از انقلاب و تا مقطع حمله ارتش عراق به ایران، به طور متوسط در فاصله هر ?-? ماه یک فرمانده در مقام رئیس ستاد کل ارتش و یا فرمانده یکی از نیروهای سه گانه به اشکال مختلف تعویض شدند یا کناره گیری کردند. بعد از ترور سرلشکر قرهنی توسط گروه فرقان در طول مدت ?? ماه رؤسای ستاد کل ارتش یکی پس از دیگری استعفا دادند. این فرماندهان ستاد کل به ترتیب عبارت بودند از: سرلشکر فربد، سرلشکر شادمهر، سرتیپ شاد و بالاخره سرتیپ فلاحی پنجمین رئیس ستاد کل ارتش به هنگام شروع جنگ.
در نیروی هوایی، در طول ??-?? ماه بعد از انقلاب، تعویض بالاترین رده در موقعیت فرماندهی آن نیرو بدین ترتیب بود: سپهبد مهدیون، سرتیپ ایمانیان، سرهنگ معین پور، سرلشکر باقری، و بالاخره سرهنگ فکوری پنجمین فرمانده نیروی هوایی به هنگام شروع جنگ.
در نیروی دریایی نیز این تغییرات در طول یک سال و نیم بدین ترتیب بودهاست: دریادار دکتر مدنی (از ایران فرار کرد)[17])، دریادار علوی (زندانی شد)، دریادار طباطبایی و بالاخره ناخدا دکتر مهندس بهرام افضلی که چهارمین فرمانده نیروی دریایی به هنگام شروع جنگ بود.
از میان فرماندهان نیروی هوایی در آن دوره زمانی، یک نفر اعدام (سپهبد مهدیون به علت شرکت در کودتای نوژه) و یک نفر زندانی (سرلشکر باقری) شد.
از ?? تن بالاترین رده فرماندهان نیروهای مسلح ارتش ایران، ? نفر به اشکالی چون اعدام، زندان، تبعید و فرار حذف شدند[18].
در طول یک سال و نیم بعد از انقلاب تا مقطع شروع جنگ، وضعیت در ردههای پایین تر نیروهای مسلح ارتش به اشکالی چون پاکسازی، بازخرید، استعفا و بازنشستگی، حدود ?? تا ?? درصد از افسران نیروی هوایی عمدتاً افسران ارشد به یکی از اشکال یاد شده از نیروی هوایی خارج شدند. این وضعیت آماری عمدتاً از افسران ارشد در نیروی دریایی بین ?? تا ?? درصد بودهاست.
به نظر آرکی مصطفی: ریزشهای پرسنلی در نیروی زمینی به مراتب بیش از آن دو نیرو بودهاست[19].[20]. آرکی مصطفی از قول سرتیپ ظهیرنژاد فرمانده وقت نیروی زمینی، نقل میکند که وی یک بار آمار چهارده هزار نفر از نظامیان که از صف نیروی زمینی بیرون رفتهاند را ذکر کردهاست.[21]
ظرفیت پرسنلی نیروهای مسلح ارتش ایران در مقطع شهریور ???? و به هنگام اشغال ایران توسط نیروهای متفقین بالغ بر ??? هزار پرسنل بودهاست. (??). این بار به هنگام حمله ارتش عراق به ایران، نیروهای مسلح ارتش ایران با ظرفیت پرسنلی بالغ بر ??? هزار نفر،در حالیکه قبل از انقلاب، ظرفیت پرسنلی نیروهای مسلح ارتش ایران بالغ بر ??? هزار نفر بودهاست.
به نظر آرکی مصطفی: وضعیت آمادگی واحدهای نیروی زمینی ارتش ایران بجز ارتش در غرب کشور، در سایر نقاط مختلف کشور به گونهای بود که بعد از ?? روز از شروع جنگ توانستند خود را بتدریج برای دفاع در مقابل ارتش عراق به جبهه جنوب ایران برسانند![22]
در این فاصله زمانی، تنها واحد از نیروهای نظامی که در خرمشهر در مقابل دو لشکر عراق مقاومت کردند، مجموع ظرفیتشان کمتر از یک تیپ یعنی یک ششم ظرفیت واحدهای نظامی ارتش عراق در حمله به خرمشهر بود (شامل تکاوران نیروی دریایی، یک گردان پیاده، هنگ ژاندارمری و گروهی از دانشجویان دانشکده افسری) و اکثریت این پرسنل نظامی ارتش ایران در جریان مقاومت ?? روزه در دفاع از خرمشهر در برابر حمله ارتش عراق جان باختند.
لشکر زرهی خوزستان که مجهزترین لشکر زرهی ارتش ایران قبل از انقلاب و نقش تدافعی در حمله احتمالی ارتش عراق به ایران جزو مسئولیتهای سازمانی آن لشکر مجهز بود، به هنگام حمله ارتش عراق به ایران از ??? تانک سازمانی این لشکر، فقط ?? تانک آماده عملیات بود.[23]
به نظر آرکی مصطفی: بخشی از فرماندهان آن لشکر تا رده فرماندهان گردان و گروهان زندانی بودند[24].[25]
فرمانده لشکر ?? زرهی به نام سرهنگ فرزانه، حدود یک ماه قبل از حمله ارتش عراق به ایران بنا به رای دادگاه انقلاب به ریاست صادق خلخالی در اهواز اعدام شده بود.[26]
[ویرایش] حمله ارتش عراق به خاک ایران
عراق حمله به ایران را رسما در ?? شهریور ???? آغاز کرد.
در اطلاعیه شورای فرماندهی عراق در اولین روز حمله این کشور به ایران آمدهاست:
«... اگر تاکتیک نظامی و امنیت ارتش عراق ایجاب کند که در سرزمینهای اشغالی بمانیم، آن را تحت اشغال قرار خواهیم داد.»[??]
همچنین، صدام حسین قطعنامه ???? الجزایر را پاره کرد و آن را یک طرفه ملغی اعلام کرد.[??] در این حال، سخنگوی رژیم عراق سه شرط را برای پایان دادن به جنگ اعلام کرد:[??]
?. احترام ایران؛ به حاکمیت عراق در محدوده خاک ایران؛
?. شناسایی حقوق قانونی عراق بر شطالعرب؛
?. بازپسدادن سه جزیره تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی.
عراق همچنین میانجیگری کشورهای عربی را برای پایان دادن به جنگ، شدیداً رد کرد.[??]
آرکی مصطفی آمار تلفات نیروهای ایرانی در مرز را در فاصله بهمن ?? تا شهریور ??، ???? نفر کشته ??? نفر اسیر اعلام میکند.[??]
عراقیها بمب گذاری، مین گذاری، عملیات نامنظم و تجاوزهای مرزی شان را خیلی زودتر از آن چه شروع جنگ میدانیم، شروع کردند.
صدام حسین در نامهای که به تاریخ ? مهرماه ???? به دبیر کل وقت سازمان ملل متحد نوشت، ادعا کرد که عملیات نظامی ارتش عراق که از تاریخ ?? شهریور ???? به اجراء درآمد، «دفاع پیشگیری» برای دفاع از منافع حیاتی عراق بودهاست. در حالی که طبق پاراگراف اوّل بند ? قطعنامه شماره ???? مجمع عمومی سازمان ملل متحد مصوبه ?? آوریل ????، «هیچ نوع دلیلی دارای هر ماهیتی که باشد اعم از سیاسی، اقتصادی، نظامی و یا غیره نمیتواند مجوزی برای تجاوز باشد»
نیروی هوایی عراق در بعد از ظهر روز ?? شهریور ???? به پایگاههای نیروی هوایی ایران حمله کرد. حملات هوایی عراق به این صورت بود:
ساعت یک و چهل و پنج دقیقه بعد از ظهر توسط ? میگ به فرودگاه اهواز،
ساعت دو و دوازده دقیقه بعد از ظهر با سه میگ به فرودگاه مهرآباد تهران،
ساعت دو و چهل پنج دقیقه به فرودگاه همدان، با سه میگ به فرودگاه سنندج، با هشت میگ به فرودگاه تبریز و نیز با حمله چند میگ به اسلام آباد و کرمانشاه.
خلبانان نیروی هوایی ایران به فاصله دو ساعت پس از بمباران عراقیها، توانستند در ساعت ? بعد از ظهر روز ?? شهریور ???? با هواپیماهای اف-? به پایگاههای الرشید در جنوب بغداد و شعیبه در داخل خاک عراق و نزدیک مرز آن کشور حمله کنند و خسارات عمده به این دو پایگاه وارد آورند. فردای آن روز یعنی در روز یکم مهرماه ????، خلبانان نیروی هوایی ایران به همراهی بنیصدر پس از خواندن دسته جمعی سرود «ای ایران» [??][27] در باشگاه افسران نیروی هوایی تهران با ??? فروند هواپیمای بمبافکن به پرواز درآمدند و به پایگاههای هوایی و مراکز ارتباط و رادار نیروی هوایی عراق حمله نمودند. در آسمان نیز درگیریهایی بین هواپیماهای دفاع هوایی ایران و هواپیماهای عراقی به وقوع پیوست و چند هواپیمای میگ عراقی سرنگون شدند. عملیات روز یکم مهرماه که در آن ??? پرواز در یک روز توسط خلبانان نیروی هوایی ایران انجام گردید، عملاً توان و برتری قدرت هوایی ایران را نشان داد.
در روز پنجشنبه و جمعه ? و ? مهر ????، ?? فروند هواپیمای نیروی هوایی ایران مواضع مهم نظامی و برخی تأسیسات نفتی عراق را منهدم کردند. در همین دو روز، ?? فروند از میگهای عراقی توسط پدافند هوایی ایران سرنگون شدند.
نیروی هوایی عراق به خاطر نگرانی از نابودی بیشتر هواپیماهایش در زمین، ناگزیر شد تعداد زیادی از هواپیماهای خود را به فرودگاه «الولید» نزدیک اردن منتقل کند تا از برد هواپیماهای شکاری نیروی هوایی ایران در امان باشند. هواپیماهای شناسایی نیروی هوایی ایران، این عملیات را تعقیب نمودند و خلبانان ایرانی توانستند با انجام عملیات سوخت گیری در هوا خود را به پایگاه «الولید» برسانند و در آنجا تعداد زیادی از هواپیماهای عراقی را در زمین منهدم نمایند. این حمله به حمله? H? در تاریخ نظامی ایران ثبت شدهاست.
در ایامی که نیروی زمینی عراق به پیشروی خود در خاک ایران ادامه میداد و در فاصله دو ماه از شروع جنگ متجاوز از چهارده هزار کیلومتر مربع خاک ایران را تصرف کرده بود (شهرهای مرزی خرمشهر، سوسنگرد، بستان، مهران، دهلران، قصر شیرین، هویزه، نفت شهر، سومار، موسیان را به اشغال خود در آورد و شهرهای آبادان، اهواز، اندیمشک، دزفول، شوش و گیلان غرب را آماج توپخانه خود قرار میداد) نیروی هوایی ایران با برتری خود در آسمان، با پرواز در ارتفاع کم روی واحدهای تانک عراق عموما با استفاده از جنگندههای اف-? و موشک هدایت شونده هوا به زمین ماوریک با شکار زره پوشهای عراقی توانست مانع سرعت پیشروی نیروی زمینی عراق که تا فاصله ?? کیلومتری اندیمشک و ?? کیلومتری اهواز رسیده بودند، بشود.
در این ایام، واحدهای مختلف نیروی زمینی ایران به دلیل از هم پاشیدگی با تأخیر توانستند خود را به جبهه جنوب برسانند. در هشتم و نهم آبان ????، ارتش عراق با دو لشکر خود حمله گستردهای را برای تصرف پل نادری بر روی رودخانه کرخه انجام داد، مقاومت یگانهایی از لشکر ?? حمزه (لشکر سابق گارد جاویدان) و یک گردان تانک از لشکر ?? خراسان مانع از تصرف پل نادری شدند. در صورت تصرف پل نادری توسط عراق، این امر منجر به قطع جاده مهم اندیمشک - اهواز میشد و چنانچه خود را به ارتفاعات شمال منطقه میرساندند، کلیه ارتباطات جنوب قطع میشد و این مقدمهای بود برای سقوط آبادان و اهواز. مقاومت سرسختانه گردان ?? پیاده نیروی زمینی ارتش در پنج کیلومتری آبادان در این مقطع نقش مهمی داشت.
همزمان با متوقف شدن پیشروی نیروی زمینی عراق و شکست نیروی دریایی عراق در ? آذر ???? توسط نیروی دریایی ایران که منجر به بسته شدن راه آبی عراق به خلیج فارس شد، نیروی زمینی ارتش ایران با پشتیبانی نیروی هوایی و هلیکوپترهای هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی ایران) موفق به بازسازی، پیش بینیهای عملیاتی و طرحریزیهای لازم شد. بدین ترتیب، یگانهای پیاده و زرهی از یگانهای لشکر ?? خراسان، لشکر ?? حمزه مرکز، لشکر ?? قزوین، گروه رزمی زرهی شیراز و تیپ خرم آباد و همدان و ... به طور گسترده برای مرحله بیرون راندن نیروهای عراقی، در جبهه جنوب مستقر شدند.
در میان واحدهای نیروی زمینی ارتش ایران در هفته اول حمله عراق به ایران، تنها سرهنگ هوشنگ عطاریان در جبهه غرب کشور بود که با اتخاذ تاکتیک عملیاتی ضد حمله در روز هشتم از شروع جنگ توانست ارتش عراق را از خاک ایران بیرون نمایند،[28] در گزارش جنگی جمهوری اسلامی در آن ایام آمدهاست:
«بعد از ظهر امروز سرهنگ عطاریان قصر شیرین را باز پس ستاند و در جبهه غرب کشور ?? تانک عراقی را نابود کردند و نیروهای ما رادیو و تلویزیون را باز پس گرفتند».
دو سال بعد، سرهنگ عطاریان به علت تودهای بودن دستگیر و به اتهام عامل نفوذی بودن تیرباران شد.[??]. آرکی مصطفی علت اعدام وی را دگراندیشی سیاسی میداند[??].[??]
در آن زمان، بارگیری و تخلیه کالا برای عراق از طریق بندر ام قصر که خارج از اروند رود است، انجام میگرفت. صدور نفت عراق از طریق دو سکوی عظیم نفتی به نامهای «البکر» و «الامیه» واقع در مصب اروندرود عملی میشد. در عملیات «مروارید» این سکوهای نفتی منهدم شدند و عملاً صدور نفت عراق از طریق دریا قطع گردید. بدین ترتیب، رفت و آمد کشتیهای نفت کش و تجاری برای کشور عراق که از این طریق انجام میگرفت و برای عراق در زمان جنگ نقش اساسی و تعیین کننده داشت، ناممکن شد. از آن سو، ?? درصد از صادرات و واردات ایران که از طریق دریا بود با پیروزی نیروی دریایی ایران و سیادت دریایی ایران در خلیج فارس، امکانپذیر بود.
آرکی مصطفی اعلام میدارد: در این عملیات تاریخی نیروی دریایی ایران، ? فروند ناوچه موشک انداز عراقی کلاس «اوزا» و ? فروند شناور دیگر عراقی به قعر دریا فرستاده شد و نیروی دریایی عراق پس از این عملیات عملاً فلج و تا پایان جنگ[??] قادر به ایفاء نقشی نبودهاست.
وی همیچنین، ناخدا دکتر مهندس بهرام افضلی که چهارمین فرمانده نیروی دریایی به هنگام شروع جنگ بود را طراح این عملیات[??] تاریخی میداند[29].
قابل ذکر است ناخدا دکتر مهندس بهرام افضلی چهار سال بعد محاکمه و اعدام میشود[30]. آرکی مصطفی علت اعدام وی را دگراندیشی سیاسی میداند[31].[32]
جنگ ایران و عراق در آن زمان، یک جنگ کلاسیک تمام عیار بود و چگونگی بهره برداری از تجارب و دستآوردهای فنی و دانش نظامی نقش تعیین کننده داشت.
بنا به ادعای آرکی مصطفی یکی از سیاستهای سران جمهوری اسلامی در ادامه جنگ پس از آزادسازی خرمشهر حذف تدریجی ارتش و جانشین کردن سپاه پاسداران بجای آن بود[33] و به زعم وی این سیاست گام به گام به مرحله اجراء درآمد.[34] یعنی تبدیل سپاه به ارتش، عملی شد. در واقع آرکی مصطفی پیروزیهای ایران در دوره دفاع میهنی و همچنین آزادسازی خرمشهر را فقط متعلق به ارتش (و نه سپاه) میداند و این پیروزیها را زمینهای برای پایان دادن به سرنوشت تاریخی ارتش در جنگ میداند.[35]
[ویرایش] میانجیگری بینالمللی
حدود چهار پنج ماه پس از شروع جنگ، و پس از آن که عراق نتوانست در دوره کوتاه مدتی که اعلام کرده بود(یک هفته بعد در تهران) به نتایج دلخواه برسد و نیروهای ایرانی سازمان یافتند، مسئله آتش بس و صحبتهای اولیه آن از سوی هیأتهای موسوم به میانجی صلح مطرح شد.
آرکی مصطفی در همین رابطه، مدعیست:
کشورهای نفتی منطقه خلیج فارس آمادگی خود را برای پرداختن ?? میلیارد دلار غرامت جنگی به ایران اعلام کردند.[36]
البته وی در مورد این که واقعاً ارادهای برای پرداخت غرامت در میان کشورهای منطقه خلیجفارس و یا ضمانت اجرایی آنها وجود داشت یا خیر صحبتی نمیکند.
دکتر مسعود اخوان کاظمی(استاد علوم سیاسی) در اینباره چنین اظهار نظر میکند:
اعلام آتشبس، عقبنشینی نیروها به مرزهای بینالمللی، پرداخت غرامت و تعیین متجاوز از اصلیترین شروط برقراری صلح بین دو کشور میباشد اما در سال ?? هیچ یک از موارد فوق محقق نشده بود، زیرا نیروهای عراقی در مناطق مختلف هنوز در خاک ایران بودند و بازگشتی صورت نگرفته و متجاوز از سوی سازمان ملل تعیین نشده بود و تنها نمایندهای از کشور عربستان به طور غیر رسمی و غیرقابل استناد اعلام کرد که غرامت ایران را خواهد پرداخت.[37]
در همان زمان دو هیأت میانجی صلح یعنی هیأتی از کنفرانس کشورهای اسلامی و هیأتی از کشورهای جنبش عدم تعهد به دفعات به ایران و عراق سفر کردند و طرح پیشنهادی خود را برای آتش بس با مقامات دو کشور در میان گذاشتند.[38]
بنا به ادعای آرکی مصطفی رئیس جمهور بنی صدر و همینطور فرماندهان ارتش[39] به طرح آتش بس پیشنهادی که از سوی هیأت جنبش کشورهای غیر متعهد ارائه شده بود، نظر موافق داشتند.
ابوالحسن بنیصدررئیس جمهور وقت در تاریخ ?? اردیبهشت ???? نامهای خطاب به آیتالله خمینی نوشت و پیشنهاد هیأت کشورهای غیر متعهد را به سود منافع ایران ارزیابی کرد.
آرکی مصطفی مدعیست در آن زمان سران حزب جمهوری اسلامی میکوشیدند تا مانع به اجرا درآمدن طرح پیشنهاد آتش بس هیأتهای میانجی صلح بشوند و برای نیل به این هدف از انواع شگردها سود میجستند.[40]
بر اساس فعالیتهای میانجی گرانه، قرار بود هیأت صلح از سوی جنبش غیر متعهدها در اواخر خرداد ???? برای دریافت پاسخ دولت جمهوری اسلامی نسبت به پیشنهاد خود به ایران سفر کنند. محمد علی رجایی نخست وزیر وقت از طریق سفیر کوبا در ایران به هیأت مزبور خبر میدهد که «فعلاً تحولاتی در ایران در پیش است. لذا امکان پذیرش هیأت میانجی صلح از جانب ایران مقدور نیست».[??]
[ویرایش] پس از آزادسازی خرمشهر
نوشتار اصلی را بخوانید: آزادسازی خرمشهر
آزاد سازی خرمشهردر عملیات آزادسازی خرمشهر که بنا به ادعای گرهارد کونزلمن، به مدیریت فرماندهان ارتش ایران[41] بود و بسیج مردمی و سپاه پاسداران هم در کمک در جبههها بودند، حدود ???? کیلومتر مربع از اراضی اشغالی از جمله خرمشهر آزاد شد، ?? هزار نفر از نیروهای ارتش عراق به اسارت درآمدند و ?? هزار نفر کشته شدند. ??? دستگاه تانک و نفربر عراقی، ?? فروند هواپیما و ?? قبضه توپ از ارتش عراق منهدم شد.
پس از آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد ????، دومین زمینه به زعم گرهارد کونزلمن تاریخی و مناسب فراهم آمده بود که به جنگ خاتمه داده شود.[42]
وی همچنین علت ادامه جنگ را فقط خواسته شخص آیتالله خمینی میداند و ادعای خود را به اظهارات آیتالله خمینی در سه هفته بعد از آزادسازی خرمشهر استناد میکند.
آیتالله خمینی در روز ?? خرداد ???? گفته بود: «ما باید از راه شکست عراق به لبنان برویم. ما میخواهیم که قدس را نجات بدهیم. لکن بدون نجات کشور عراق از این حزب منحوس (حزب بعث عراق) نمیتوانیم.
سربازان عراقی که در جریان آزاد سازی خرمشهر به اسارت نیروهای ایرانی درآمدندمقدمه اینکه لبنان را نجات بدهیم، این است که عراق را [با تشکیل حکومت اسلامی در آن کشور] نجات بدهیم».[??]
«کیسینجر»، نظریهپرداز سیاست خارجی امریکا، پس از پیروزی ایران در عملیات بیتالمقدس و آزادسازی خرمشهر گفت: «اگر عراق جنگ را برده بود، امروز نگرانی و وحشت در خلیجفارس نبود و منافع ما در منطقه به آن اندازه که اینک در خطر قرار دارد، دچار مخاطره نبود و این به نفع ماست که هر چه زودتر آتشبس برقرار کنیم. [43]
قابل ذکر است پس از آزادسازی خرمشهر باز هم دولت عراق حاضر به پذیرش شروط ایران شامل عقبنشینی نیروها به مرزهای بینالمللی، پذیرش عنوان «شروع کننده جنگ» و پرداخت غرامت نبود.[44]
[ویرایش] فرماندهان ارتش و فرماندهان سپاه پاسداران
نخستین عملیات نظامی پس از آزادسازی خرمشهر در سوم تیرماه ???? عملیات رمضان بود[نیاز به ذکر منبع] که بنا به ادعای گرهارد کونزلمن با هدایت و فرماندهی سپاه پاسداران[45] در وسعتی حدود ???? کیلومتر مربع برای تصرف نهایی بصره انجام شد و بنا به اظهار وی با شکست سختی[46] مواجه گردید.
گرهارد کونزلمن مدعی انتقال مسئولیت فرماندهی جنگ از ارتش به سپاه بعد از آزادسازی خرمشهر میباشد[47] و مدعی تغییر بینادی شیوه عملیات نظامی در جبهههاست. [48] به طوری که از آن پس اداره جنگ بر مبنای «امواج انسانی»[49] و اعزام جوانان و نوجوانان به جبههها استوار شد.
وی برای اثبات ادعای خود به سخنان وزیر آموزش و پرورش و فتوای آیتالله خمینی استناد میکند.
به عنوان مثال علی اکبر پرورش وزیر آموزش و پرورش وقت، در آن زمان با افتخار بیان میداشت که توانست موفق شود حدود یک میلیون دانش آموز را به سوی جبهههای جنگ روانه کند.[??] فتوای آیتالله خمینی در خصوص اعزام جوانان «بالغ» (?? سال و ? ماه خورشیدی) به جبههها در همین راستا[50] بود. که چنین فتوا میداد: «مادامی که جبههها نیاز به نیرو دارد، رفتن به جبهه به بالغین واجب است و رضایت والدین شرط نیست»[??] .
قابل ذکر است، زمان اظهارات رئیس آموزش و پرورش ایران و فتوای روحالله خمینی مشخص نیست.
[ویرایش] اسامی فرماندهان
فرماندهان ایران
فرماندهان ارتش
فرماندهان سپاه
فرماندهان عراق
[ویرایش] عملیات بعدی در جنگ ایران و عراق
عملیات ثامنالأئمه
عملیات فتحالمبین
در جنگ ایران و عراق در فروردین سال ???? توسط نیروهای ایرانی و بنا به ادعای گرهارد کونزلمنبا فرماندهی مشترک ارتش و سپاه پاسداران[51] به منظور تامین شهرهای شوش، دزفول، اندیمشک و انهدام نیروهای عراقی در غرب کرخه و کاستن از خطوط پدافندی خودی اجرا گردید. ویژگی این عملیات، مسدود کردن دو تنگه عینخوش و رقابیه بود که نیروهای ایرانی از پهلو نیروهای عراق را دور زده و تنگهها را بستند و آنها را محاصره نمودند. در این عملیات کلیه اهداف مورد نظر ایران تامین گردید بیشترین خسارات تجهیزاتی و تلفات انسانی از آغاز جنگ تا آن زمان به نیروهای عراق وارد آمد.
عملیات طریقالقدس
?/?/???? هـ .ش: عملیات طریق القدس، در غرب سوسنگرد و بستان، با تلاش مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی[نیاز به ذکر منبع]، که به این نتایج انجامید:
?- آزاد سازی شهر بستان و ?? روستا و ? پاسگاه مرزی
?- تأمین امنیت تنگه چزابه
?- دسترس یافتن به هورالهویزه
?- انهدام ??? و غنیمت گرفتن ??? تانک و خودرو نظامی
?- سقوط ?? هواپیما و ? بالگرد عراقی
?- کشته و زخمی شدن هزاران عراقی.
عملیات بیتالمقدس
????/??/?? الی ????/??/?? ه.ش: طی عملیات بیت المقدس ???? کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده از جمله شهرهای خرمشهر و هویزه و نیز پادگان حمید و جاده اهواز – خرمشهر آزاد شدند. علاوه بر این شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانه نیروهای عراقی خارج گردیدند. هم چنین ??? کیلومتر از خط مرزی تامین شد.
با فتح خرمشهر، برتری نظامی ایران بر عراق مورد تایید کارشناسان و تحلیل گران نظامی قرار گرفت.
فتح خرمشهر موجب انفعال ارتش عراق شد؛ به گونهای که نظامیان عراقی تا مدت زیادی نتوانستند از لاک دفاعی خارج شوند.
عملیات بیت المقدس موجب شد تا کشورهای عرب منطقه به تقویت مالی و نظامی عراق مبادرت ورزند.
طی این عملیات حدود نوزده هزار تن از نیروهای عراقی به اسارت درآمده و بالغ بر شانزده هزار تن کشته و زخمی شدند.
عملیات رمضان
عملیات محرم
??/?/???? هـ .ش: عملیات محرم، در جبهه جنوب (جنوب شرقی دهلران، غرب عین خوش، شهرهانی، زبیدات، بیات)، با تلاش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]؛ نتایج مهم این عملیات عبارت است از:
?- نابودی ??? تانک و نفربر زرهی، منهدم کردن ?? هواپیما
?- غنیمت گرفتن ??? تانک و نفربر زرهی و ??? خودرو نظامی
?- آزاد سازی ??? کیلومتر مربع از خاک ایران و تسخیر ??? کیلومتر مربع از خاک عراق، منابع نفتی موسیان و بیات و حوضچههای نفتی زبیدات و تلمبه خانه و ?? حلقه چاه نفت
?- کشته و زخمی شدن بیش از ? هزار نفر و اسارت ? هزار و??? عراقی.
عملیات والفجر ?
??/?/???? هـ .ش: عملیات والفجر ?، در جبهه جنوب (منطقه شمال غربی فکه)، با تلاش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]، که به کشته و زخمی شدن ? هزار و ??? عراقی و انهدام ?? تانک و نفربر و ? بالگرد عراقی و آزاد سازی بخشی از ایران انجامید.
عملیات والفجر ?
??/?/???? هـ .ش: عملیات والفجر ?، نخستین عملیات کوهستانی[نیاز به ذکر منبع] در جبهه شمالی ـ منطقه حاج عمران ـ با همکاری مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]، که ?? روز طول کشید و به اسارت و کشته و زخمی شدن هزاران عراقی و سقوط ? هواپیما و ?? بالگرد عراقی و آزاد سازی منطقهای حدود ??? کیلومتر مربع (شامل ارتفاعات کینگ و گردمند و دربند و پادگان حاج عمران) و تصرف ?? پایگاه عراقی انجامید.
عملیات والفجر ?
?/?/???? هـ .ش: عملیات والفجر ?، در جبهه میانی ـ مهران، با تلاش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]، که ?? روز طول کشید و به تأمین امنیت شهر مهران و خطوط مرزی و برقراری ارتباط جبهههای میانی و جنوب، از طریق جاده ایلام ـ دهلران، و کشته و زخمی شدن بیش از ? هزار عراقی و انهدام ??? تانک و یک هواپیما و ? بالگرد انجامید.
عملیات والفجر ?
??/?/???? هـ .ش: عملیات والفجر ?، در جبهه شمالی ـ منطقه بانه تا مریوان، با تلاش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]، که به این نتایج انجامید:
?- کشته و زخمی شدن ?? هزار عراقی
?- انهدام بیش از ?? تانک و نفربر و ??? خودرو نظامی و ?? هواپیما و ? بالگرد
?- آزاد سازی حدود ??? کیلومتر مربع از خاک ایران و تصرف ??? کیلومتر مربع از خاک عراق.
عملیات خیبر
?/??/???? هـ .ش: عملیات خیبر، در جبهه جنوب (منطقه هورالهویزه، در شمال بصره)، با تلاش مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]، که این نتیجهها را در برداشت:
?- آزاد سازی حدود ? هزار و ??? کیلومتر مربع، از جمله جزایر مجنون و ?? حلقه چاه نفت
?- انهدام ? هواپیما و ? بالگرد و ??? تانک و نفربر
?- کشته و زخمی شدن حدود ?? هزار عراقی
?- به غنیمت گرفتن دهها خودرو رزمی و مهندسی.
عملیات بدر
??/??/???? هـ .ش: عملیات بدر، در جبهه جنوب (منطقه هورالهویزه)، با تلاش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران[نیاز به ذکر منبع]، نتایج مهم آن عبارت بود از:
?- آزاد سازی حدود ??? کیلومتر مربع، دهها پاسگاه، جاده الحچرده (خندق)
?- انهدام ? هواپیما، ? بالگرد، ??? تانک و نفربر، ??? خودرو نظامی
?- کشته و زخمی شدن بیش از ?? هزار عراقی و اسارت ? هزار و ??? نفر از آنان.
عملیات والفجر ?
عملیات کربلای ?
عملیات کربلای ?
عملیات کربلای ?
عملیات نصر ?
عملیات والفجر ??
??/??/???? هـ .ش: عملیات والفجر ??، در جبهه شمالی (منطقه حلبچه)، با تلاش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی[نیاز به ذکر منبع]، با این نتایج:
?- آزاد سازی شهرهای نوسود و حلبچه و خُرمال و دوجیله و بیاره و طویله و ??? روستا و ارتفاعات مهم منطقه.
?- انهدام ?? هواپیما و یک بالگرد و ??? تانک و نفربر و صدها خودرو نظامی
?- کشته و زخمی شدن بیش از ?? هزار عراقی، اسارت بیش از ? هزار و ??? عراقی
?- به غنیمت گرفتن بیش از ??? تانک و نفربر، صدها خودرو نظامی، ?? توپ و کاتیوشا و....
جنگ شهرها
جنگ نفتکشها
عملیات مرصاد یکی از عملیات جنگی نیروهای نظامی ایران در اواخر جنگ ایران و عراق، در سال ???? بود که در مقابله با عملیات فروغ جاویدان از سوی سازمان مجاهدین خلق ایران صورت گرفت. این عملیات پیروز شد و مانع پیشروی بیشتر[نیاز به ذکر منبع] عملیات مجاهدین شد.
در طول جنگ افسران رابط سیا اطلاعات نظامی ایران را که بخشی از آن توسط آواکسها تولید میشد، مستقیما به عراق میدادند. در حمله به فاو، سیا و دیا - سازمان اطلاعات پنتاگون- مستقیما علیه ایران عمل کردند و سه شبانهروز سیستم راداری ایران در منطقه عملیاتی را مختل کردند. ناوگان آمریکا مستقیما وارد جنگ با ایران شده اسکله سلمان را نابود کردند.
گرچه عراق از قبل شروع انقلاب ایران در سال ???? جزو کشورهای تحت حمایت بلوک شرق بود اما گرهارد کونزلمن یکی از وقایعی را که سبب حمایت جدی دولت گورباچف رئیس جمهور شوروی از عراق در یکی از برهههای جنگ شد را افشای سفر مک فارلین مشاور امنیت ملی رونالد ریگان رئیس جمهور آمریکا به تهران میداند.[52][53][54]
گرهارد کونزلمن معتقد است: سفر محرمانه مک فارلین به ایران حکایت از آن داشت که ایران و آمریکا به خلاف جنگ لفظی پایان ناپذیر خود، پشت صحنه مشغول بده بستانهای سیاسی و نظامی بودهاند.[55][56]
[ویرایش] حمله مجدد عراق به خاک ایران
گرهارد کونزلمن مدعیست: پس از آزادسازی خرمشهر، مدیریت جنگ از دست فرماندهان ارتش(که بنا به اعتقاد گرهارد کونزلمن) موافق ادامه جنگ نبودند[57]، عملاً خارج شد[58] و توسط آیتالله خمینی[59] به شورای فرماندهان سپاه پاسداران واگذار شد[60].
بنا به ادعای گرهارد کونزلمن : پس از شش سال ادامه جنگ در خاک عراق به مدیریت سپاه پاسداران[61]، سرانجام ارتش عراق از موضع ضعف و عقب نشینی در مقطع خرداد ????، این بار توانست به موضع تهاجمی برسد و مجدداً وارد خاک ایران شود.
[ویرایش] علل دوباره قدرت گرفتن عراق
بخشی از مهمترین عوامل عبارت بودند از:
استفاده وسیع عراق از سلاحهای شیمیایی و سکوت مجامع جهانی در برابر این اقدام عراق؛
بستهشدن راهکارهای عملیاتی و نیاز به راهکارهای جدید که فناوری آن در اختیار ایران نبود؛
عدم تمرکز تجهیزات نظامی موجود در کشور در سازمانی که عمل کننده اصلی در جنگ بود (سپاه)؛
مهمتر از همه، عقبماندگی اساسی ایران از نظر تجهیزات نظامی پیشرفته به ویژه پس از سال ????، به دو علت توازن نسبی میان ایران و عراق ، با تحویل ابزارهای پیشرفته به آن کشور، به نفع عراق دگرگون شد:
?. تحریم همهجانبه کشورهای جهان در واگذاری تجهیزات هر چند عمومی نظامی به ایران؛
?. کاهش توان اقتصادی کشور برای خرید اقلام نظامی.
البته توان نظامی عراق، امر مبهمی نبود که ایران در ارزیابیهای نظامی خود از آن غافل شدهباشد؛ ولی توجه به یک امر مهم ضروری است و آن اینکه همزمان با تحولاتی که با پیروزیهای ایران در جبهههای جنگ حاصل شد ـ و بیشتر از خسارتی که ایران به ارتش عراق وارد کرد ـ نظام جهانی به تجهیز و تقویت عراق پرداخت. به عنوان مثال، پس از آن که آشکار شد عراق توان پیشروی در خاک ایران را ندارد، فرانسه در بهمن ماه ???? اقدام به فروش هواپیماهای میراژ به عراق کرد.[62] همچنین پس از آن که توان نظامی ایران در طراحی عملیات خیبر مشخص شد، سلاحهای شیمیایی در حد گسترده به عراق فروخته شد و برای فشار بیشتر بر ایران و تهدید جریان فروش نفت و محدود ساختن منابع ارزی ایران، فرانسه هواپیماهای سوپراتاندارد و موشکهای اگزوسه را به عراق فروخت.[63] این روند پس از عملیات بدر با فروش میگ ـ ?? از طرف روسها ادامه یافت[64] و پس از عملیات کربلای پنج، سلاحهای شیمیایی با کیفیت بهتر همچون سیانور به عراق دادهشد.[65] در سال ???? نیز با ایجاد تغییراتی در برد موشکهای اسکاد ـ بی، عراق توانست تهران و شهرهای دورتر را هدف قرار دهد.[66] در حقیقت، تحولات نظامی عراق از توان داخلی آن کشور ناشی نمیشد بلکه قدرتهای بزرگ، اصلیترین عامل در تجهیز و تقویت عراق بودند[67] و این امری نبود که به آسانی قابل پیشبینی و مقابله باشد.
عراق به عنوان یک کشور توسعه نیافته در آغاز جنگ، فاقد فناوری پیشرفته نظامی بود ولی در طول جنگ، از انواع سلاحها و ادوات نظامی پیشرفته که دارای جدیدترین فناوریها بودند، بهرهمند شد.
همانطور که ذکر شد، این سلاحها همزمان با پیروزی نیروهای ایران، در اختیار عراق قرار گرفت.
همچنین، امریکا همزمان با تحریم تسلیحاتی ایران، قطعات رایانهای پیشرفته در اختیار عراق قرار دادکه این کشور را قادر میساخت برد موشکهای اسکاد ـ بی را به ???? کیلومتر برساند.[68] علاوه بر آن، سایر کشورها نیز در مقاطع مختلف، انواع مهمات، خودرو، تجهیزات مخابراتی و.. را در اختیار عراق قرار دادند.[69] این در حالی بود که چند دفتر وزارتی و شرکتهای دولتی ایران در کشورهای غربی، به ویژه انگلستان به بهانه خرید سلاح برای ایران بسته شد.[70] از سوی دیگر، امریکا ایران را به طور کامل تحریم اقتصادی کرد و حتی دولت سوئد برای جلوگیری از فروش قایق موتوری با ظرفیت پایین، به جمهوری اسلامی فشار زیادی به شرکتهای سوئدی و مراکز ایرانی در سوئد وارد آورد.[71]
[ویرایش] قطعنامه ???
نوشتار اصلی را بخوانید: قطعنامه ??? شورای امنیت
قطعنامه ??? که چهارمین قطعنامه دارای جنبه اجرایی از مجموع ?? قطعنامه سازمان ملل در طول ? سال جنگ(مقایسه کنید با جنگ عراق و کویت: ?? قطعنامه در ? ماه) بود در مرداد ماه سال ???? به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسید.[72]
قطعنامه ??? شورای امنیت سازمان ملل متحد که جنگ ایران و عراق بر اساس آن پایان یافت، معاهده الجزایر را مبنای عقب نشینی ارتشهای دو کشور به پشت مرزهای خود تعیین کرد.
گرهارد کونزلمن، پس از صدور قطعنامه ??? در مرداد ???? تنها آیتالله خمینی را خواهان ادامه جنگ میداند و به سخنان وی که یک هفته بعد از صدور قطعنامه خطاب به زائران حج ایراد شد استناد میکند.
«تب جنگ در کشور ما جز به سقوط صدام فرو نخواهد نشست و انشاءالله تا رسیدن به این هدف، فاصله چندانی نماندهاست و اکنون که به مرز پیروزی مطلق رسیدهایم، صدام و جهانخواران صلح طلب شدهاند»
گرهارد کونزلمن اعتقاد دارد در دوره ? ساله جنگ در خاک عراق، فرماندهی سپاه پاسداران عمدتاً با تکیه به نیروهای بسیج جوانان بالغ بر ?? عملیات نظامی به اجراء درآورد تا بتوانند بصره را به اشغال خود درآورند که نا موفق ماندند. [73]
قابل ذکر است نیروی بسیج جوانان عمدهترین نیروهای حاظر در جنگ بودند تا جائیکه ?? درصد پرسنل نیروی زمینی در جبههها را سپاه پاسداران و نیروهای بسیج تشکیل میدادند.
گرهارد کونزلمن معتقد است: از ?? فروردین ???? تا ?? تیر ???? به مدت ? ماه، ارتش عراق از موضع تدافعی به موضع تهاجمی میرود و با حمله گسترده نظامی نیروهای سپاه پاسداران را[74] در ظرف ?? ساعت[75] از شبه جزیره فاو بیرون میکند.
البته وی به علل تغییر موضوع(قدرت گرفتن) و نوع بازپسگیری جزیره فاو اشارهای نمیکند.
ارتش عراق از سال ????[نیاز به ذکر منبع] در عملیات خیبر بصورت گسترده و مرتب دست به استفاده انواع گازهای شیمیایی زد.
[ویرایش] پذیرش قطعنامه ???
نامه محرمانه آیتالله خمینی درباره پذیرش قطعنامه ??? خطاب به مسئولان لشکری و کشوری[??]:
«...... حال که مسئولان نظامی ما اعم از ارتش و سپاه که خبرگان جنگ میباشند، صریحاً اعتراف میکنند که ارتش اسلام به این زودیها هیچ پیروزی به دست نخواهند آورد و نظر به این که مسئولان دلسوز نظامی و سیاسی نظام جمهوری اسلامی از این پس جنگ را به هیچ وجه به صلاح کشور نمیدانند و با قاطعیت میگویند که یک دهم سلاحهایی را که استکبار شرق و غرب در اختیار صدام گذاردهاند به هیچ وجه و با هیچ قیمتی نمیشود در جهان تهیه کرد و با توجه به نامه تکان دهنده فرمانده سپاه پاسداران که یکی از دهها گزارش نظامی سیاسی است که بعد از شکستهای اخیر به اینجانب رسیده و به اعتراف جانشینی فرمانده کل نیروهای مسلح، فرمانده سپاه یکی از معدود فرماندهانی است که در صورت تهیه مایحتاج جنگ معتقد به ادامه جنگ میباشد و با توجه به استفاده گسترده دشمن از سلاحهای شیمیایی و نبود وسائل خنثی کننده آن، اینجانب با آتش بس موافقت مینمایم و برای روشن شدن در مورد اتخاذ این تصمیم تلخ به نکاتی از نامه فرمانده سپاه که در تاریخ ??/?/? نگاشتهاست اشاره میشود ....
. . .
.... شما عزیزان از هر کس بهتر میدانید که این تصمیم برای من چون زهر کشندهاست ولی راضی به رضای خداوند متعال هستم و برای صیانت از دین او و حفاظت از جمهوری اسلامی اگر آبروئی داشته باشم خرج میکنم، خداوندا ما برای دین تو قیام کردیم و برای دین تو جنگیدیم و برای حفظ دین تو آتش بس را قبول میکنیم ....
. . .
..... گفتم جلسهای تشکیل گردد آتش بس را به مردم تفهیم نمایند. مواظف باشید ممکن است افراد داغ و تند با شعارهای انقلابی شما را از آنچه صلاح اسلام است دور کنند، صریحا میگویم باید تمام همتتان در توجیه این کار باشد. قدمی انحرافی حرام است و موجب عکس العمل میشود. شما میدانید که مسئولان رده بالای نظام با چشمی خونبار و قلبی مالامال از عشق به اسلام و میهن اسلامیمان چنین تصمیمی گرفتهاند خدا را در نظر بگیرید و هر چه اتفاق میافتد از دوست بدانی....»
ایران در مرحلهای که رژیم عراق در حال پیشروی به درون خاک ایران بود[76] ، موافقت خود را با قطعنامه ??? اعلام کرد.
آیتالله خمینی در روز ?? تیر ???? در مورد پذیرش قطعنامه ??? چنین گفت: «... با قبول آتش بس موافقت نمودم، و در مقطع کنونی آن را به مصلحت انقلاب و نظام میدانم. و خدا میداند که اگر نبود انگیزهای که همه ما عزت و اعتبار ما باید در مسیر مصلحت اسلام و مسلمین قربانی شود، هرگز راضی به این عمل نمیبودم، و مرگ و شهادت برایم گواراتر بود. بدا به حال من که هنوز زنده ماندهام و جام زهر آلود قبول قطعنامه را سرکشیدم».
گرهارد کونزلمن در مورد پذیرش قطعنامه چنین اظهار نظر میکند:
جمهوری اسلامی ایران به ناچار [77] به مذاکره «چهره به چهره»[78] با رژیمی که مذاکره با آن را خیانت میدانست [79]، تن در داد.
[ویرایش] استفاده از سلاحهای شیمیایی توسط عراق
رژیم بعثی عراق در طول جنگ بارها از سلاحهای نامتعارف (شیمیایی) بر علیه شهروندان غیرنظامی ایرانی و عراقی استفاده کرد.با بیش از ??????[??] قربانی ناشی از جنگ شیمیایی عراق بر ضد ایران در طول هشت سال جنگ تحمیلی،ایران یکی از بزرگ ترین قربانیان سلاحهای کشتار جمعی میباشد.
بر اساس گزارشهای بنیاد شهید ایران،تخمین رسمی شهروندان غیرنظامی که به سلاحهای شیمیایی آلوده شدهاند و کودکانی که بر اثر آن آلوده شدهاند را در بر ندارد.بسیاری از آنان به بیماریهای خونی ،ریه و پوستی مبتلا شدهاند.
بر اساس گزارشهای رسمی ،گاز اعصاب باعث مرگ بیش از ????? سرباز ایرانی به صورت آنی میباشد.از ????? بازمانده این حملات ???? نفر از آنها به طور مرتب به درمان نیاز دارند و در حدود ???? نفر از آنان هنوز در بیمارستان بستری میباشند و حال آنان وخیم گزارش شدهاست.بسیاری دیگر نیز مورد اصابت گاز خردل بودهاند.[??] همچنین عراق گازهای شیمیایی را بر ضد غیرنظامیان،روستاییان و بیمارستانها استفاده کرد که باعث مرگ بسیاری از آنان شد. علاوه بر این ??? موشک عراقی در طی سالهای ????-???? بر ضد نواحی پر جمعیت ایران شلیک شد که باعث مرگ ????? نفر شد.[??]
در ماه مارس ???? شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد که «اعضای این شورا پس از تحقیقات کارشناسان به این نتیجه رسیدند که سلاحهای شیمیایی در موارد زیادی توسط نیروهای عراقی بر ضد نظامیان ایرانی به کار برده شدهاست و اعضای شورای امنیت به شدت این اقدام عراق در ادامه دادن استفاده از سلاحهای شیمیایی را محکوم میکنند.»[نیاز به ذکر منبع]
تنها کشوری که ابن موضوع را وتو کرد ایالات متحده بود..[??]
بنا به گفته Colonel Walter Lang ،یک مقام ارشد وقت سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا(بازنشسته)«استفاده از سلاحهای شیمیایی در میدانهای جنگی توسط عراق موضوع مهمی برای ریگان و دستیاران او نبود.زیرا تنها برای آنها مهم بود که عراق در این جنگ شکست نخورد.» همچنین او ادعا کرد که سازمان اطلاعات دفاعی «هرگز استفاده از سلاحهای شیمیایی بر ضد غیرنظامیان را نپذیرفت.اما استفاده از آن در میدان جنگ برای جلوگیری از شکست عراق را اجتناب ناپذیر میدانست.»[??] گرچه با وجود این اظهارات دولت ریگان حتی پس از حمله شیمیایی عراق با گازهای سمی به به شهروندان عراقی کرد خود کمکهای خود به عراق را قطع نکرد.[??][??][??]
ملت و دولت ایران از دو موضوع بسیار ناراحت و خشمگین هستند.
یک اینکه جامعه جهانی به عراق در توسعه سلاحهای شیمیایی کمک کرد و دوم اینکه جامعه جهانی هیج اقدامی برای تنبیه دولت بعث عراق،حتی پس از دریافت گزارشهای تایید شدهای از استفاده سلاحهای شیمیایی انجام نداد.و این ناراحتی پس از اشغال عراق و سرنگونی رژیم بعثی عراق به دست کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده آمریکا افزایش یافت.
همچنین کمیته اطلاعات دفاعی ،ایران را به اسفاده از سلاحهای شیمیایی متهم کرد.اما این ادعاها تا کنون تایید نشدهاست.
بر اساس گفتههای Joost Hiltermann (پژوهشگر اصلی سازمان دیده بان حقوق بشر در سالهای ????-????،یک پژوهش دوساله که همچنین بازرسیهای میدانی را در برمی گرفت و همچنین به اسناد رژیم عراق دست یافتهاست و در حال بررسی آنهاست) درباره جنگ ابران و عراق شماری از اتهامات و اظهارات درباره به کارگیری سلاحهای شیمیایی توسط ایران وجود دارد.امادر هیچ موردی هیچ گزارش معتبری وجود ندارد.[??]بر اساس گفتههای Gary Sick و Lawrence Potter این اتهامات بر ضد ایران را «ادعاً خواند و افزود»هیچ دلیل قانع کنندهای درباره اینکه ایران در زمینه استفاده از سلاحهای شیمیایی گناهکار اصلی باشد ارایه نشدهاست.،شاید به خاطر اینکه در آن زمان هیچ مدرک و دلیلی وجود نداشتهاست.[??][??]
در دادگاه دسامبر ???? صدام گفت که «با افتخار» مسوولیت هرگونه حمله با سلاحهای متعارف یا شیمیایی بر ضد ایران را به عهده مگیرد.[??][??]
بر طبق گزارش عراق به سازمان ملل متحد،مواد لازم برای تولید سلاحهای شیمیایی از شرکتهایی از آمریکا،آلمان غربی،انگلستان،فرانسه و جمهوری خلق چین به دست آمدهاست.در دسامبر ???? در گزارش ???? صفحهای عراق نام شرکتهای شرقی و غربی و از جمله اشخاصی که در مجموع ????? تن مواد شیمیایی را در طول دو دهه در اختیار عراق گذاشتهاند فاش شد.بزرگ ترین ذخیره مواد خام برای تولید این سلاحهای شیمیایی به میزان ???? تن از سنگاپور،???? تن از هلند،???? تن مصر،???? تن هندوستان،???? تن از دولت فدرال آلمان،میباشد.یک شرکت هندی ،Exomet Plastic،که اکنون بخشی از EPC میباشد ???? تن از مواد پیش نیاز را به عراق صادر کرد. شرکت ال خلیج (فارس) شیمی که در سنگاپور قرار دارد و متعلق به شیخ نشینان امارات میباشد بیشتر از ???? تن پیش نیازهای گازهای VX،سارین و خردل به همراه وسایل تولید آن را به عراق فرستاد.
[ویرایش] پس از آتشبس
جنگ ایران و عراق با آمار رسمی دولتی ایران ??? هزار کشته و ??? هزار معلول و ?? هزار اسیر و هزار میلیارد دلار خسارت بر جامعه ایران وارد کردهاست. در حال حاضر، ? میلیون و ??? هزار هکتار اراضی ایران همچنان آلوده به مین است و هر هفته به طور متوسط ?? نفر[نیاز به ذکر منبع] دراین اراضی آلوده جان خود را از دست میدهند. احتمالاً آمارهای مشابه در خصوص کشته شدگان، معلولین، خسارات مالی و غیره میتواند جزو صدماتی باشد که بر مردم عراق در آن جنگ نیز وارد آمده باشد.جنگ تحمیلی،بعد از جنگ ویتنام که 15 سال به طول انجامید، دومین جنگ طولانی قرن بیستم بود( جنگ جهانی اول 4 سال و جنگ جهانی دوم 6 سال به طول انجامید) مدافعان ایرانی برای دفاع از خرمشهر 35 روز جنگیدند. در حالی که در باز پسگیری خرمشهر، ایران 2 روزه موفق شد.
[ویرایش] مقایسه قدرت نظامی ایران و عراق
قدرت نظامی ایران و عراق از آغاز جنگ در سال ???? میلادی تا پایان جنگ در سال ???? هیچگاه با یکدیگر یکسان نبود. حمایت تمامی کشورهای عربی بجز سوریه از رژیم بعث عراق و حمایت مالی و تسلیحاتی بسیاری از کشورهای جهان از رژیم بعث عراق، تفاوت نابرابری قدرت نظامی میان دو کشور را به خوبی نمایان میکند. جدول زیر، نمودار قدرت نظامی دو کشور را در آغاز جنگ و در پایان جنگ نشان میدهد که توسط مجله معتبر ایکونومیست منتشر شد.[??]
نابرابری توازن قدرت (????-????) عراق ایران
تانکها در سال ???? 2700 1740
تانکها در سال ???? 4500 1000
هواپیماهای جنگنده در سال ???? 332 445
هواپیماهای جنگنده در سال ???? 500+ 65*
بالگردهای جنگنده در سال ???? 40 500
بالگردهای جنگنده در سال ???? 150 60
توپخانه در سال ???? 1000 1000+
توپخانه در سال ???? 4000+ 1000
ه سال ????، دولت اتحاد جماهیر شوروی، اطلاع یافت که نیروی هوایی ایالات متحده، کمپانی «مک دانل داگلاس» را جهت تولید طرح جنگنده? آزمایشی برتری هوایی خود، انتخاب کردهاست. (این انتخاب، در نهایت منجر به تولید جنگنده? F-?? شد.) جهت پاسخگویی به این تهدید آتی، دولت اتحاد شوروی، برنامه? PFI (به معنی: جنگنده? تکامل یافته? پیشرو) را بنیان نهاد. طبق این برنامه، قرار شد هواپیمایی جهت برابری و تقابل با جنگنده? جدید آمریکایی، تولید شود.
یکی از وظایفی که برعهده? سوخوی ?? گذاشته شده بود، حمله به هواپیماهای پشتیبانی کننده عملیات های هوایی سازمان ناتو، نظیر هواپیماهای سوخت رسان (تانکر) و هواپیماهای پیش اخطار (آواکس) بود. برنامهریزان نظامی شوروی، بر این مسئله واقف بودند که نیروهای ناتو، تواناییهای شایان سوخوی ?? را در نظر گرفتهاند و بدین جهت، میدانستند که حملهء همهجانبه? هوایی آن ها، توسط این جنگنده? جدید، بسیار محدود خواهد شد.
پس از فروپاشی اتحاد شوروی، سوخوی ??، نه تنها برای اجرای نقشی که از ابتدا برایش در نظر گرفته بودند، در خدمت نیروهای هوایی کشورهای مستقل همسود (CIS)، باقی مانده است؛ بلکه آخرین سری این جنگنده، قادر است موشک های بسیار دوربرد هوا به هوای Novator KS-??? AAM-L را حمل نماید. این موشک ها، دارای بردی بین ??? تا ??? کیلومتر هستند و به عنوان موشک دوربرد ضدآواکس، کاربرد دارند.
موشک های استاندارد سوخوی ?? جهت انجام ماموریت هوا به هوا، ترکیبی از موشک های R-?? Archer و R-?? Alamo و R-?? Adder ساخت ویمپل (Vympel) میباشد.
[ویرایش] نه HOTAS ، نه MFD
محدودیت سوخوی ??، از نظر کیفیت و سطح تکنولوژی نازل کابین و سیستمهای آویونیک میباشد. در سوخوی ?? یک نمایشگر سربالا (HUD) تعبیه شدهاست، اما این جنگنده، همانند میگ ??، نه سیستم کنترل HOTAS دارد نه نمایشگرهای چندمنظوره پیشرفته (Multi Function Display). کابین ابتدایی Su-??S همانند جنگندههای دهه ???? غربی است و کاملا آنالوگ میباشد. البته هواپیماهای سوخوی ?? و سوخوی ?? که از سوخوی ?? مشتق شدهاند، در اصطلاح دارای «کابین شیشهای» (Glass Cockpit) میباشند؛ این هواپیماها توسط شرکت فرانسوی Sextant Avionique به نمایشگرهای رنگی چندمنظوره، سیستم HOTAS، کلاه HMS و ... مجهز شدهاند.
[ویرایش] رادار Phazotron N-???
رادار اصلی سوخوی ??، از نوع پالس – داپلر و ساخت فازاترون بوده و N-??? (نام ناتو: Slot Back) نام دارد. این رادار، دارای قابلیت Track Wile Scan یا TWS بوده اما پردازشگر به کار رفته در آن، از نوع بسیار ابتدایی است و این مسئله، باعث میشود رادار، از تشخیص علایم ناصحیح دریافتی و همچنین جستجو در مناطق کور، بسیار ناتوان باشد، بدین جهت، رهگیری دقیق با این رادار، بسیار دشوار است و نیاز به مهارت و تجربه فراوان دارد. در جنگندههای Su-?? و Su-??، از مدل بالاتر رادار ساخت فازاترون به نام Bars N-???M استفاده شدهاست که این رادار جدید، دارای آنتن رهیاب الکترونیکی، برد بهبود یافته، قابلیت رهگیری همزمان چند هدف و حساسیت بالا میباشد.
[ویرایش] سیستم IRST
در سوخوی??، به تقلید از جنگنده F-??A از سیستم جستجو و ردیابی مادون قرمز یا IRST استفاده شدهاست. این سیستم درست بر روی دماغه و مقابل کابین نصب شده و با یک سیستم فاصلهیاب لیزری، هماهنگ شدهاست. این سیستم میتواند در خدمت رادار قرار بگیرد یا مستقلا برای حملات مخفیانه به کار گرفته شود. این سیستم همچنین به کنترل مسلسل هواپیما کمک میکند و دقت بیشتری را نسبت به زمانی که از حالت نشانهروی رادار استفاده میشود، فراهم میآورد.
[ویرایش] گونهها
گونههای مختلف تولید شده پس از دوران شوروی، بدین شرح هستند:
Su-??P: نوع یک نفره? نمایشی با انجام برخی ابداعات، نظیر غلاف سوختگیری هوایی.
Su-??PU یا Su-??: نوع دونفره با میزان تولید اندک، دارای غلاف سوختگیری هوایی، سیستمهای آویونیک هدایت نبرد، سیستم کنترل پرواز جدید و ...
Su-?? M و Su-??MK: جنگنده? نسل جدید، چندماموریته و دو نفره. گفته میشود تعدادی جنگنده? Su-??M برای ارزیابی و سنجش توانایی، در اواسط دهه? ????، در اختیار نیروی هوایی روسیه قرار گرفتهاند، اگر چه، این تلاش ها، حاصل زیادی نداشتهاست. جنگنده? Su-??MK نوع صادراتی Su-??M میباشد که سطح تجهیزات و قابلیت های آن، تغییر کردهاست.
Su-??MKA: نوع صادراتی مخصوص الجزایر.
Su-??MKI: نوع پیشرفته شده? Su-??MK ویژه? نیروی هوایی هند؛ مجهز به کانارد، سیستم تغییر بردار رانش، آویونیک جدیدی که از چند کشور مختلف تهیه شدهاست و قابلیت انجام عملیات های گوناگون.
Su-??MKK: نوعی بر اساس مدل Su-??MK ویژه? نیروی هوایی چین، با آویونیک روسی، قابلیت انجام عملیاتهای گوناگون، ولی بدون کانارد و سیستم تغییر بردار رانش.
مSu-??MK?: نوعی بر اساس مدل Su-??MKK ویژه? نیروی دریایی چین، با قابلیت های ضدکشتی پیشرفته.
Su-??MKM: نوعی بر اساس مدل Su-??MK ویژه? نیروی هوایی مالزی.
Su-??KN: مدل بهبود یافته? یک نفره، با سیستمهای الکترونیک جدید که به این جنگنده اجازه میدهند کارکردهای جدیدی را انجام دهد؛ عمده? این کارکردهای جدید، حول و حوش ناوبری هواپیما میباشند.
Su-??KI: مدلی یک نفره از Su-??MK ویژه? اندونزی، که با ورود به خدمت Su-??SMK در اواسط دهه? ????، قرارداد خرید اندونزی، نیمه کاره رها شد.
Su-??M یا Su-?? و Su-??: هواپیماهایی با کارکردهای بهبود یافته که همگی تک سرنشین بوده و از مدل Su-??S مشتق شدهاند. این مجموعه، شامل نوع دونفرهای به نام Su-??UB میباشند.
Su-??SM: نوع ارتقا یافتهای از Su-??Sهای نیروی هوایی روسیه، که تکنولوژی آن، مشابه Su-??M ارزیابی میشود.
Su-??UBM: نوع ارتقا یافتهای از مدل Su-??UB.
Su?? یا Su-??IB موسوم به Platypus: نوع دونفره، ویژه? عملیات ضربتی دوربرد، که دو خدمه? کنار یکدیگر مینشینند.
Su-??KUB: نوعی دو نفره، بر اساس مدل ناونشین یک نفره? Su-??K، ویژه? آموزش جهت ناو هواپیمابر یا انجام عملیات چندماموریتی.
سوخوی اس یو–?? (در زبان روسی Cy-27)، که در سازمان ناتو با نام «فلانکر» نامیده میشود، در اصل یک جنگنده ساخته شده در دوران اتحاد جماهیر شوروی است که توسط دفتر طراحی سوخوی طراحی و ساخته شدهاست.
این جنگنده، در اصل برای ایجاد توان مقابله? نیروی هوایی اتحاد شوروی در برابر نسل جدید جنگندههای آمریکایی نظیر اف-?? و اف-?? و اف-?? و اف-?? ساخته شد.
سوخوی?? دارای برد پروازی استثنایی، قابلیت حمل مهمات بالا و چابکی فوق العادهاست. جنگنده? سوخوی?? اغلب در نقش «ماموریت های برتری هوایی» به کار گرفته میشود، اما قادر است در اغلب ماموریت های رزمی نیز شرکت کند.
برخی کارشناسان بر این عقیده هستند که جنگنده? سوخوی??، حاصل یک مناقصه? انجام شده جهت تولید جنگنده بین شرکت های میگویان – گیرویچ و سوخوی بودهاست و ماحاصل این مناقصه، منجر به تولید سوخوی ?? و میگ ?? شدهاست که ظاهری شبیه به هم دارند؛ اما اینطور هم نیست، زیرا سوخوی?? به عنوان یک جنگنده شکاری - رهگیر و برتری هوایی دوربرد شناخته میشود، در حالی که میگ ?? در نقش یک جنگنده پشتیبانی کوتاه برد تاکتیکی عمل مینماید.
فق... جنگنده شفق ،از جنگنده های پنهانکار و مافوق صوت که طراحی آن از چندین سال پیش شروع شد و در سال 2004 نیز تکمیل نمونه اولیه آن گزارش شد، در سه نوع آموزشی دو نفره، جنگنده دو نفره و جنگنده یک نفره طراحی شده است. پروژه طراحی شفق توسّط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران سرمایه گذاری شده و بوسیله مجتمع دانشگاهی هوایی (Aviation University Complex) که زیر مجموعه ای از دانشگاه صنعتی مالک اشتر می باشد طراحی شده است و لازم به ذکر است که دانشگاه بزرگ صنعتی مالک اشتر که یکی از بزرگترین مراکز علمی و طراحی ایران می باشد وابسته و زیر نظر کامل وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است .
بسیاری از کارشناسان شفق را از حیث توانایی و نوع طراحی با طرح هواپیمای MiG-I-2000 روسیه مقایسه کرده اند. البته لازم به ذکر است در طراحی شفق به ویژگی پنهانکاری (رادارگریزی) آن توجه زیادی شده، بویژه که طرح بدنه آن به جنگنده اف/ای-22 رپتور ساخت آمریکا که یک جنگنده پنهانکار است نیز تا اندازه ای شباهت دارد و بدنه آن از مواد جاذب امواج رادار (Radar Absorbing Materials) ساخته شده است، در واقع می توان شفق را اولین جنگنده پنهانکار ایرانی دانست. بنا به اظهارات بعضی رسانه ها طراحی نمونه نهایی شفق که شامل بسیاری اصلاحات و بهبود ها می باشد تا سال 2008 بطول خواهد انجامید.
شفق دارای هفت جایگاه برای حمل تسلیحات مختلف می باشد. نوع سازه به کار رفته به شکل مناسبی اجازه حمل انواع بمب و موشکهای هوابه هوا و هوابه زمین و همچنین انواع بمب با هدایت لیزری را به این هواپیمای توانمند می دهد. که در زیر هر بال سه جایگاه و یک جایگاه نیز در زیر بدنه قرار دارد. همچنین استفاده از نمایشگرهای چند کاره رنگی در کاکپیت آن موجب شده تا در جنگنده از نمایشگرهای آنالوگ کمتر استفاده شود. ضمنا در کاکپیت این هواپیما به راحتی خلبان توجه زیادی شده است، همچنین در شفق از صندلی های پرتاب شونده K-36D نیز استفاده شده است. وزن این جنگنده حدود 5 تن می باشد که از این لحاظ یک جنگنده سبک بحساب می آید. پیشرانه این جنگنده یک دستگاه موتور توربوجت RD-33 کلیموف یعنی همان موتور بکار رفته در جنگنده MiG-29 است. بنا به گفته بعضی رسانه ها ایران برنامه هایی نیز برای تولید موتور کلیموف RD-33 و نمایشگر های تحت امتیاز روسیه در ایران دارد.
از دیگر ویژگی های بارز شفق می توان به طراحی آیرودینامیکی و سرعت فراصوتی آن که دو تا دو ونیم برابر سرعت صوت است اشاره کرد، در طراحی شفق مساحت ریشه بالها بسیار بیشتر از نوک بال است و این امر موجب می شود تا جنگنده شفق در نبرد های هوایی تن به تن (داگ فایت) بتواند به سرعت زاویه حمله را بسوی هدف تغییر دهد، همچنین بواسطه طراحی ویژه بدنه آن توانایی پیچش، غلتش و قابلیت مانور پذیری شفق تا حد زیادی افزایش یافته و آن را به جنگنده ای برای استفاده در موقعیت های خاص تبدیل کرده است. کارشناسان در مورد شفق به گمانه زنی هایی پرداخته اند از جمله اینکه جنگنده شفق از توانایی پرواز در ارتفاع پایین نیز بخوبی برخوردار است و از لحاظ اویونیک یا سیستم های الکترونیک پروازی نیز بسیار پیشرفته می باشد. حتی بسیاری از کارشناسان ویژگی پنهانکاری شفق را حاصل ترکیب طراحی ویژه و استفاده از مواد جاذب امواج رادار دانسته و توانایی پنهانکاری شفق را با جنگنده آمریکایی F-117 Nighthawk که جنگنده ای بسیار پیشرفته می باشد مقایسه می کنند. و این شد نتایج تحریم آمریکا علیه ایران "ایران در تحریم بزرگ خواهد شد."(امام خمینی ره) نوشته شده توسط:"MAscience"
[ویرایش] توان رزمی
توان رزمی و عده قوای نظامی این نیرو هم اکنون نامعلوم است و تنها حدسیات از روی عده و توان نظامی آن پیش از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی تخمین زده می شود. با این حال هواپیما های اصلی این نیرو شامل است بر:
فانتوم یا F-4
F-5
تامکت یا F-14
Mig-13
Mig-29
Su-27
[ویرایش] هواپیما های جدید
به دلیل تحریم های شدید برای فروش تسلیحات به ایران، در سال های اخیر هواپیما های نظامی جدید به توان نیروی هوایی اضافه نشده است. با این وجود هواپیما های موجود بهینه سازی شده و چند طرح هواپیمای نظامی بومی اجرا شده است. همچنین شایعاتی مبنی بر پناهنده شدن هواپیما های عراقی در زمان جنگ اول خلیج فارس به ایران مطرح می باشد با این وجود تعداد و نوع این هواپیما ها در سایه ابهام قرار دارد. البتا در چند سال اخیر ابتدا جنگنده صاعقه و سپس آذرخش در جمهوری اسلامی ایران طراحی وساخته شد این دو هواپیما از روی هواپیمای اف5 آمریکا و باکمک روسیه طراحی شده است پس از طراحی این دو جنگنده و در آغاز طراحی سومین جنگندهآمریکا فشار خود را بر روسیه افزایش داد که موجب قطع همکاری های روسیه شد در نتیجه ایران با تکیه بر توان داخلی -واسه رو کم کنی هم که باشه- با هم کاری(دانشگاههای صنعتی شریف-کیش-مالک اشتر وهوافضا)اقدام به طراحی یکی از بی نظیرترین جنگندههای جهان بانام شفق که هواپیمایی رادار گریز و مخفی شونده است شد. اطلاعات کامل تر در این زمینه را می توانید در زیر مشاهده کنید: صاعقه...صاعقه هواپیمای جت جنگنده آموزشی نظامی ساخت ایران است. در این هواپیما از بدنه هواپیمای اف-? استفاده شده است. تفاوت ظاهری این هواپیما با اف-? وجود دو سکان عمودی V شکل است که برای ایجاد توانایی لازم برای مانور پذیری بهتر جنگنده صورت گرفته است. هواپیمای جنگنده صاعقه ?? تا ?? درصد بزرگتر شده هواپیماهای اف-? است که دو سکان عمودی V شکل (برای کاهش سطح مقطع راداری) و سیستم های الکترونیک و موتورهای روسی آر دی-?? (RD-??) دارد.
آذرخش... آذَرَخش نام دومین هواپیمای جنگنده ساخت ایران، پس از جنگنده صاعقهاست. این جنگنده که در ایران و به روش مهندسی معکوس بر روی جنگنده بمب افکن اف-? ساخته و در تاریخ ??/?/???? در شاهین شهر اصفهان آزمایش شدهاست.
جنگنده آذرخش حدودا ?? درصد بزرگتر از F-?E است و از موتورهای RD-?? لیولکا نیرو میگیرد.
فهرست مندرجات ? طراحی ? نیروی پیشران ? مقایسه با اف? ? امکانات ? پیوند به بیرون
طراحی طراحی هواپیمای صاعقه (نه آذرخش) به طرز چشم گیری شبیه هواپیمای جنگنده - بمب افکن F/A ?? ساخت است که به اختصار F?? خوانده میشود. بیشترین شباهت در دو سکان عمودی زاویه دار نسبت به محور طولی و صفحات جانبی در کنارههای هواپیما تا کناره کابین میباشد. لازم به ذکر است نمونه اولیه - هواپیمای اف? - دارای یک سکان عمودی بوده و فاقد صفحات مذکور در کنار بدنه میباشد. در ضمن لازم به ذکر است که سابقه طراحی هواپیما جنگنده در ایران به بعد از انقلاب میرسد و طراحی این گونه هواپیماها کاملا ایرانی و بومی بودهاست متخصصین ایرانی طراح این هواپیماهااستادان دانشگاه هوایی شهیدستاری ومتخصصین صنایع دفاع هستند. ظاهرا ابزار ناوبری اویونیک این پرنده دستخوش تغییرات اساسی گردیدهاست و از سامانههای روسی در آن استفاده گردیدهاست. کابین این جنگنده از تجهیزات جدید شامل نشان دهندههای دی جی تال و مانیتورهای LCD یا پلاسمای مایع استفاده گسترده گردیدهاست. در بخش تجهیزات خدمه پروازی نیز تغییرات اساسی بچشم میخورد، به صورتی که از کلاههای پروازی هوشمند جهت هرچه کمتر گردیدن بار کاری خلبان و افسر کمک استفاده گردیدهاست.
نیروی پیشران جنگنده آذرخش از دو موتور روسی آردی-?? استفاده میکند. این جنگنده بیشتر برای عملیاتهای هوا به زمین طراحی شده ولی در کنارآن توانایی جنگ هوایی را نیز دارد. پیشرانه این هواپیما دو دستگاه موتور RD-?? (موتور جنگنده میگ)است که از موتورهای هواپیمای اف-? بسیار قدرتمندتر بوده و امکان پرواز تا سرعتهای ??? تا ??? ماخ را به این هواپیما میدهد.در گونه هایی از این موتور که دارای پس سوز نیز می باشد قدرت موتور از ( 5,098kgf (50KN به (8,300kgf (81.3KN میرسد. این موتور طی درخواستی در سال 2005 به مبلغ 250,000,000$ برای بهینه سازی اسکادران هوایی mig-29 هند مورد استفاده قرار گرفته است. که البته کمی و یا مقداری کمتر از صاعقه (هواپیما) است. (ساخت کارخانه جات klimov )
مقایسه با اف?
هواپیمای آذرخش را میتوان یک جنگنده اف-? دانست که در آن مساحت بالها تا حدودی افزایش یافته و موتورها و اویونیک آن با نمونههای جدیدتر روسی تعویض گشتهاست. مشهودترین تفاوت این هواپیما با جنگنده اف-?، ورودی موتورهای به وضوح بزرگ تر آن است که در نتیجه نصب موتور قدرتمند تر و نیاز به ورودی هوای بزرگتر حاصل آمدهاست. همچنین تغییرات واضحی در سکان عمودی آن پدید آمده که میتوان از آنها به عنوان عوامل کنترل کننده مانور پذیری فوق العاده و بعضا خارج از کنترل F-? دانست. وزن این جنگنده در حالت عادی حدود ? تن و در حالت حد اکثر بین ?? تا ?? تن خواهد بود، گفتنی این جنگنده میتواند حدود ???? تا ???? کیلوگرم تسلیحات با خود حمل کند.
امکانات رادار این هواپیما از نوع N???-ME که در ایران بهسازی شده تا کارایی آن بر ضد اهداف زمینی افزایش یابد و برد این هواپیما نیز مانند هواپیمای صاعقه در حدود ??? تا ???? کیلومتر است. این هواپیما یعنی جنگنده آذرخش بیشتر و در واقع برای حمله به اهداف زمینی طراحی و ساخته شدهاست و توانایی جنگ هوایی را نیز دارا است که کاملاً ساخت ایران بوده و برای جایگزینی است. هواپیمای اف? و به تبع آن آذرخش به دلیل کوچکی قابلیت حمل مقدار کمی سوخت را دارد که باعث کوتاه شدن برد هواپیما نسبت به هواپیماهای هم عصر خود مانند اف? میشود. (هواپیمای اف? میتواند هم وزن هواپیمای اف? سوخت با خود حمل کند.) به همین دلیل در زمان جنگ از این هواپیما بیشتر به عنوان هواپیمای گشتی شناسایی و یا جهت بمباران اهداف نزدیک استفاده میشد. و البته همین کمبود سوخت قابلیت درگیری با اهداف هوایی و انجام جنگ هوایی یا Dog Fightt را به شدت کاهش میدهد.
روسیه امروزه رقابت جدیدی در تولید تسلیحات آغاز کرده و در حال انتقال تکنولوژی آن به دیگر کشورهاست.[نیاز به ذکر منبع] از جملهء جدیدترین این تهدیدات، انتقال تکنولوژی و تعدادی لانچر موشکهای ضدهوایی بسیار پیشرفتهء S-???PMU به چین است. این موشک در سازمان ناتو با کد رمزSA-??C Grumble (سام??) شناخته میشود.
گزارشات مسجل شدهء جاسوسان نظامی ایالات متحده امریکا حاکی از آن است که چین، حداقل ?? سیستم لانچر از این نوع موشکهای مرگبار را در نزدیکی سواحل تایوان نصب کرده است.[نیاز به ذکر منبع]
S-???PMU در واقع یکی از سریعترین و مؤثرترین موشکهای زمین به هوای (SAM) ساخت روسیه به شمار میرود که منحرف کردن یا از کار انداختنش توسط سیستمهای اغتشاشگر، تقریبا غیرممکن است.
SAM مخفف surface-to-air missile
اکنون، ارتش چین، در سرتاسر سواحل منتهی به تایوان، پایگاههای S-??? خود را مستقر و آمادهء شلیک کرده است. تایوان، توانایی بسیار اندکی برای خنثی سازی این موشکهای سام در اختیار دارد و این نیز به دلیل در اختیار نداشتن موشکهای ضدراداری نظیر هارم (HARM) میباشد.
HARM مخفف High Speed Anti-Radiation Missiles
بدین طریق، در سال ????، دولت تایوان برای پرواز جنگندههایش در نیمهای از کشورش دچار مشکل شده و تعداد قابل توجهی از هواپیماهایش را در صورت استفادهء چینی ها از این موشکهای سام از دست میداد، از این رو تایوان تصمیم گرفت از پرواز جنگندههایش در آن قسمت، صرفنظر کند.
[ویرایش] انتقال S-??? به ایران
بدترین موضوع برای پنتاگون، خبر انتقال بی سر و صدای موشکهای S-??? از سوی روسیه به ایران بوده است. جهت ایجاد یک دفاع هوایی هوشمند، مقامات روسی با همکاری ایران، دو سیستم S-???PMU را در حومهء تهران مستقر کردهاند و نظامیان ایرانی هم اکنون در مسکو، مشغول گذراندن دورهء پیشرفته آموزشی این موشکها میباشند.
بر طبق نظر پنتاگون، فروش این موشکهای پیشرفتهء روسی به ایران، معادلات دفاعی منطقهء نفتخیز خلیجفارس را برهم زده است، زیرا هیچ مشابهی برای موشکهای S-??? در بین متحدین ایالات متحده در منطقه نظیر عربستانسعودی، کویت، امارات متحده عربی ، ژاپن و تایوان موجود نمیباشد. ضمنا هیچ جنگندهای در جهان وجود ندارد که بتواند مجهز به سیستمی شود که این موشک جدید روسی را از کار بیندازد. بنابراین کاخ سفید تا زمان پاک شدن ایران از انبار موشکهای مختلف، (برخلاف دولت کلینتون) بودجهء نظامی خود را کاهش نخواهد داد.
موشک S-???PMU امروزه یکی از بهترین موشکهای دفاع هوایی روسی به شمار میرود که مشابه موشک پاتریوت آمریکایی ارزیابی می شود هرچند که قابلیتهای و دقت عمل بسیار بهتری نسبت به آن (پاتریوت) دارد و میتواند بر علیه همهء جنگندههای موجود ایالات متحده به کار گرفته شده و آنها را ساقط کند. رادار این موشک، از فاصلهء ??? کیلومتری، جسم پرندهای به ابعاد ?? سانتیمترمربع را به راحتی تشخیص می دهد. مقامات عالیرتبهء پنتاگون بارها اذعان کردهاند که آمریکا، امروزه، هیچ وسیلهای جهت از کار انداختن موشک مرگبار S-??? در اختیار ندارد. تحلیلگران ارشد دفاعی پنتاگون (جیمزتاون و ریچارد فیشر) در جلسهء مقامات عالیرتبهء دفاعی ایالات متحده (به تاریخ ????) هراس خود را از در اختیار گرفته شدن این موشکها توسط صربستان و استفادهء آنها بر علیه جنگندههای ناتو ابراز کردهاند:
«اگر صربها S-??? در اختیارشان قرار گیرد، آنها دیوار دفاعی بسیار متفاوتی خواهند داشت.»
«استفاده از S-??? بر روی خلیجفارس، هزینهء نبرد را برای نیروی هوایی کشورهای عربی، بسیار بالا خواهد برد و عملیات هوایی ایالات متحده را بسیار مشکلساز خواهد کرد.»
ارتش جمهوری اسلامی ایران یا به اختصار اجا که بصورت عامیانه ارتش خطاب می شود، در کنار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران یکی از نیروی های نظامی جمهوری اسلامی ایران است. پرسنل ارتش بر اساس محاسبه? IISS در حدود ??????? نفر تخمین زده میشود که ??????? نفر از آنان را سربازان وظیفه تشکیل میدهند.
فرماندهی کل ارتش جمهوری اسلامی ایران را امیر سرلشکر عطاالله صادقیان منش به عهده دارد که پس از استعفای امیر سرلشکر محمد سلیمی از جانب آیت الله خامنه ای و مقام فرماندهی کل قوا به این سمت منصوب شدهاست.
ف-?? ایگل (عقاب) جنگنده آمریکائی است که برای برتری هوائی به سفارش دولت آمریکا (برای نیروی هوائی ایالات متحده و گارد ملی هوائی) طرح و ساخته شده است. این هواپیما را شرکت مکدانل-داگلاس که اکنون بخشی از شرکت بوئینگ است میساخت. اف-?? جنگنده اصلی آمریکا برای مراقبت از مرزهای هوائی این کشور است.
ساخت وتوسعه ی جنگنده ی تاکتیکی اف-??
هواپیماهای جنگی یک جذابیت خاصی در مقایسه با دیگر هواپیماها از خود نشان می دهند؛به عنوان مثال در جنگ جهانی اول هواپیماهای جنگی دو باله،در جنگ جهانی دوم هواپیماهایی چون اسپیت فایر ،موستانگ،زیرو و جنگنده ی اف-??که نقش خود را بر فراز کره نشان دادند و جنگنده فانتوم اف-? که در دهه ی ????زبانزد ومعروف گردید وپس از آن جنگنده ی تاکتیکی اف-?? معروف به عقاب ساخته وارائه شده است. در واقع می توان گفت قابلیت های استثنایی اف-??ناشی از ترکیب ویژگی های کارامد است استفاده از دوموتور قدرتمند توربوفن با قدرت ?????پوند کشش(?????)در ثبت اوج گیری و شتاب ودارابودن یک سازه هوایی قوی که حاصل هزاران ساعت مطالعه و بررسی های رایانه ای وانجام آزمایشات تونل باد بوده و نیز استفاده از سطوح فرامین پروازی قوی که قابلیت پرواز را در این هواپیما خارق العاده ساخته است؛همچنین استفاده از سامانه ی هوایی دیجیتال ونصب یک رادار با برد بلند حدود???مایل(???کیلومتر)در اف-?? وبه کار گیری آخرین نوع رادار برد متوسط واستفاده از موشک های هوا به هوای اسپارو وبرد بلند حرارتی سایدوایندر و مجهز شدن ای جنگنده به توپ سرعت بالا ، از آن یک عقاب با سرعت بالا ساخته است.توسعه ی جنگنده اف-?? با تولید هواپیماهای جدید روسی در سال????همزمان گردید واین در حالی بود که در همان زمان جنگنده های اف-? در ویتنام در گیر بودند؛در واقع تحت این شرایط ، نیروی هوایی ایالات متحده به طور جدی ساخت جنگنده ی اف-??را آغاز نمود
بزرگترین هواپیمای دنیا انتونوف ۲۲۵ است که برای انتقال شاتل بوران ساخته شد اما به دلایلی از رده خارج شد تا۱۰ سال پیش که دوباره به کمک شرکت انتونوف امد عکسهایش را میبینید که حدود ۵/۲برابر بوینگ حجم دارد
همترین ویژگی مرکاوا طراحی بسیار پیشرفته آن است که با استفاده از آلیاژی مخفی که تنها در اختیار اسرائیلیها است[نیاز به ذکر منبع]، مانع انهدام تانک به وسیله هرگونه موشک ضد تانک و آرپیجی میشود. در نتیجه حفاظت از جان خدمه تانک و انهدام ناپذیری آن باعث برجستگی این نوع از تانکهای جنگی در میان تانکهای ساخت دیگر کشورهای جهان میشود. گفتنی است در جنگ اسرائیل با حزبالله لبنان در سال ???? میلادی، حزبالله لبنان توانست با کمک موشکهای ضد تانک روسی، به ?? تانک مرکاوا آسیب برساند. [نیاز به ذکر منبع] که در نتیجه باعث کشته شدن ?? و زخمی شدن ??? تن از خدمه آن شدهاست.[نیاز به ذکر منبع] کلا در تهاجم اسراییل به لبنان در سال ???? حدود ??? از توان زرهی به کار برده شده نابود شد. این اتفاق شکهای بسیاری در مورد توان این تانک برانگیخت. [1] [2]
[ویرایش] مرکاوا: نسل ?
نسل سوم از تانکهای مرکاواارتش اسرائیل در دهه ???? میلادی و اشغال لبنان دست به ساخت مدلهای جدیدی از تانکهای (Merkava MK III-Z) که به ویژه برای حملات مختلف و عملیات نظامی در نواحی شهری مناسب است. این تانک دارای تیرکهایی است که با استفاده از آنها راننده و فرمانده تانک میتوانند حرکات خود در خیابانهای تنگ را تنظیم کرده و میزان خسارات به محیط شهری را به حداقل برسانند. به منظور مقابله با مواد انفجاری که از بیرون بر روی این تانکها انداخته میشود، تورهای سیمی در برخی نقاط این تانک قرار داده شدهاست. برجک فرماندهی این تانک نیز مجدداً طراحی و نصب شدهاست و امکان دید از بالا در ارتفاعی بالاتر را به فرمانده میدهد. مسلسل کالیبر ?? نیز بر روی این تانک نصب شده که با سیستم کنترل آتش تانک در ارتباط است و با استفاده از یک سیستم تخریب الکترونیک که در زیر تجهیزات زرهی این تانک نصب شده آغاز به کار میکند.
ارتش اسرائیل بر این باور است که مسلسلهای کالیبر ?? برای محیطهای شهری مناسبتر است. یک دریچه آتش و یک پنجره برای مشاهده محیط اطراف نیز بر روی این تانک نصب شده و تکتیرانداز با استفاده از آن میتواند به هدف شلیک کند.
این تانک میتواند از گلولههای غیرمرگبار نیز استفاده کند که تا فاصله ?? متری مؤثر هستند.
سیستم جدید دیگری که در تانکهای LIC-???? به کار گرفته شده یک دوربین ??? درجهاست که مجهز به عدسی گردنده بود و از دورنمای صحنهای که در دید مسلسل است عکس برمی دارد. این دوربین در صورت مشاهده هر تحرک مشکوک یا فعالیت مشکوک در اطراف تانک آن را به خدمه اطلاع میدهد. این سیستم برای تأمین ایمنی تانک در محیطهای خطرناک بسیار مناسب است.
[ویرایش] مرکاوا: نسل ?
نسل ? مرکاوا (Merkava MK IV)، تانکهای اصلاح شده و بسیار پیشرفته تر از نسل ? از سری تانکهای مرکاوا است که همکنون در ابعاد وسیع مورد استفاده ارتش اسرائیل قرار دارد.
این نوع از تانکهای ارتش اسرائیل دارای سیستم فوق پیشرفته (Global Positioning System) است که امکان رهیابی اهداف را با استفاده از سیستم رهیابی ماهواره ای را میدهد.
[ویرایش] دوربین نشانهروی تانک
TTS توسط شرکت Vectop Battlefield Imaging Systems ساخته شده که یک رشته از دوربینهای ویدیویی CCD/ICCD را یکپارچه میکند که در موقعیتهای مختلف یک خودروی زرهی به منظور توانمند سازی سرنشین جهت پوشش کلی استفاده میشود. IDF سیستم TSS را در تانکهای مرکاوا MK? و MK? استفاده میکنند .
برای تقویت سیستم بصری مسلسلهای آن به کار میرود قابلیت چرخش ??? درجه را دارد و یک تصویر دقیق از صحنهای که پیش روی مسلسل آماده شلیک است را ارئه میدهد. جالب اینکه برای این کار نیازی به چرخاندن این دوربین نیست، بلکه این دوربین اساساً از ساختار پوششی ??? درجه برخوردار است و تصاویر آنی از محیط را در اختیار خدمه تانک قرار میدهد که به آگاهی آنها از محیط اطراف و تهدیدات احتمالی پیرامون وسیله نقلیه میافزاید.
این دوربین دارای ابزاری ویدئویی برای کشف کلیه تحرکات اطراف تانک بوده و میتوان نواحی ضروری را برای مشاهد آن برنامه ریزی نمود. این ابزار ویدئویی به محض مشاهده تهدید یک اخطار آنی را ارسال میدارد. این سیستم از یک دوربین دیجیتال با کیفیت بالا نیز بهره میبرد که بر یک تیرک در عقبه برجک تانک نصب میشود. این سیستم تصاویر گرفته شده را برای نمایش به سیستمهای کامپیوتری نصب شده در درون تانک ارسال میدارد.
تس (در عبری: ??? ?? به معنای: پیکان) نام موشکهای ضدموشک بالستیک نیروهای دفاعی اسرائیل است که برای مقابله با برنامه موشکی ایران و موشکهای شهاب ایران، توسط صنایع دفاعی اسرائیل تولید میشود.
ضدموشک ختس قادر است تا موشکهایی چون شهاب ? را در هوا شکار کرده و آنان را قبل از رسیدن به اهداف تعیین شده، منهدم سازد.
ضدموشک ختس، تماما توسط مهندسین اسرائیلی طراحی و تولید گردیده ولی ??? از هزینه تولید آن، توسط ایالات متحده آمریکا تامین شده و بنابراین فروش آن به دیگر کشورها، مستلزم دریافت اجازه از دولت واشنگتن نیز می باشد.
در سفری که رئیس جمهور اسرائیل در ماه نوامبر ???? میلادی به ترکیه داشت، برخی منابع اعلام کردند که ترکیه قصد خرید موشکهای ضدموشک بالستیک ختس و ماهواره جاسوسی اوفک (افق) از اسرائیل را دارد.[?
موشک دریاپایه (SM) گونهای موشک هدایتشونده است که از یک زیردریایی پرتاب میشود. به موشکهای دریاپایه، دریاپرتاب هم گفته میشود.[1]
برخی از موشکهای دریاپایه را در کپسولهای پرتابی قرار میدهند تا بتوان آن را از راه لوله پرتاب اژدر زیردریایی پرتاب کرد.
بیشتر اینگونه موشکها نخست با بوستر سوخت جامد پرتاب میشوند و پس از خروج از آب موتور توربوفن هوازی خود را روشن میکنند
ف-?? تامکت شکاری رهگیر و جنگنده دوموتوره مافوق صوتی است که شرکت گرومن برای نیروی دریایی آمریکا میساخت.
پس از ایالات متحده آمریکا، ایران تنها کشوری است که دارای این نوع جنگنده است. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ?? فروند از این هواپیما سفارش داد که ?? فروند آن به ایران تحویل داده شد و هواپیمای آخر به دلیل قطع رابطه ایران و آمریکا و تحریم تسلیحاتی ایران به نیروی دریایی آمریکا داده شد.
جنگنده اف-?? هنوز در نیروی هوایی ایران بهکار میرود. هم اکنون این هواپیما در نیروی هوایی ایران استفاده میشود و جزو جنگندههایی است که در طول جنگ ایران-عراق بسیار توسط ایران استفاده میشد. به همین دلیل تعدادی از این جنگندهها یا نابود شدهاند یا عملاً غیر قابل استفادهاند. اما واحد مهندسی نیروی هوایی با بهسازی قطعات آن توانسته این هواپیما را تا حدودی به روز نگه دارد. برترین قابلیت این هواپیما را میتوان تجهیزات جنگ الکترونیک بسیار پیشرفته آن دانست. بهطوری که این هواپیما قادر است 24 هدف هوایی را به طور همزمان رهگیری نموده و در آن واحد به سمت ? هدف موشک شلیک کند. این قابلیت در کنار موشک بسیار قوی و دقیق فونیکس (AIM-54A)، اف َA 14 را به نوعی منحصر به فرد نموده است به طوری که در آمریکا به نام Top Gun یا سلاح برتر شناخته می شود. تعدادی از این جنگنده ها در پایگاه های اصفهان و بوشهر نگهداری میشوند...
شهاب ? نسلی از موشک های قدرتمند دفاعی جمهوری اسلامی ایران می باشد. در سال ???? ایران ساخت موشکی بالستیک با نام شهاب-? را به صورت بینالمللی اعلان نموده بود. این موشک میانبرد علاوه بر توانایی هدف قرار دادن کشورهای منطقه امکان ارتقاء به موشک حامل ماهواره را نیز داشت.
این روند در سال ???? با طراحی شهاب-? که تنها با هدف پرتاب ماهواره است ادامه یافت و در حال حاضر کار بر روی مدلهای ? و ? شهاب در حال انجام است.
اولین آزمایش موشک شهاب-? با سیستمهای ناوبری خاص، در سال ???? با موفقیت اعلام شد و ایران دستیابی به فناوری ساخت حامل ماهواره را به جهان اعلام کرد. موشک شهاب? یک موشک کوتاه برد بالسیتیک (MRBM) است که در ابتدای آزمایشها، بردی معادل ???? کیلومترداشت. ولی با تلاش روزافزون مهندسان کشورمان، موشک شهاب? بهینه شده و برد آن به ????کیلومتر رسید. آزمایشهای موشک شهاب? از سال ???? تا ???? ادامه داشت و سرانجام در تیرماه سال ???? رسماً به آمار موشکهای ایرانی اضافه شد موشک شهاب? قادر به حمل انواع کلاهکهای اتمی و غیراتمی است که از سوخت مایع برای تهیه نیروی پیشران استفاده میکند. طول این موشک در حدود ??متر و قطر آن ??/?متر است وزن خشک شهاب?، ????کیلوگرم است و قادر به حمل یک کلاهک ??? تا ???? کیلوگرمی است. یکی از نکات جالب توجه موشک مذکور، دقت هدفیابی و رهگیری است که با کمترین میزان خطا، هدف را منهدم میکند. هنگامی که ایران، شهاب?را آزمایش کرد، کارشناسان نظامی اروپایی و آمریکایی در مقالات متعددی با اشاره به تقلید طراحان ایرانی از موشکهای اسکاد- بی (Scud- B) روسی یا «نودونگ» کرهای، قصد زیر سوال بردن این توانایی بومی ایرانی را داشتند ولی چندی پس از شهاب?، ایران شروع به تحقیق و ساخت پروژه شهاب? کرد. هنوز اطلاعات کامل و دقیق از توانایی و یا عملکرد موشک شهاب? دردسترس نیست، ولی احتمال میرود که شهاب? در واقع مدل جدید و پیشرفته شهاب? است. موتور موشک شهاب?، ?????کیلوگرم نیرو ((Thrust تولید میکند که برای طی مسافت ????کیلومتر کافی است. اگر بخواهند برد آن بیشتر شود، از کلاهکهای کم وزنتر استفاده میکنند و به همین دلیل، وزن کلاهکهای از ??? تا ????کیلوگرم متفاوت است موشک شهاب? برای اولین بار در میدان آزادی و در هفته دفاع مقدس سال ???? به نمایش عموم گذاشته شد.
وشک فونیکس موشک هوابههوای دوربردی است که فقط در جنگندههای اف-14 نصب و استفاده میشود. این موشک با استفاده از رادار به سوی هدف میرود.
نیروی هوائی شاهنشاهی ایران ??? فروند از این موشک داشت. گستردهترین کارگیری از این موشک در جریان جنگ ایران و عراق بوده است. دورترین فاصلهای که این موشک به هدف خورده ??? کیلومتر بوده که در سال ???? در جریان تمرین نظامی در ایران رخ داده است. دورترین فاصله اصابت به هدف واقعی در حدود ??? کیلومتر بوده است.
گفته میشود گونهای از این موشک در ایران نیز تولید میشود.در حال حاضر ایران نمونهای از این موشک را بر روی سایر جنگندههای خود نصب و آزمایش میکند.
وشک بالیستیک نوعی موشک است که پس از پرتاب و بهپایان رسیدن سوخت آن، اصلاً هدایتپذیر نیست و صرفاً بر پایه قوانین پرتابهها یا بالیستیک به سوی هدف میرود.
تمام موشکهائی را که هدایت شونده نیستند میتوان موشک بالیستیک نامید، چه موشک مدل برای تفریح و تحقیق باشد و چه موشکهائی که فضاپیماها را به فضا میبرد، ولی اصطلاح موشک بالیستیک معمولاً معنای نظامی دارد و در مورد موشکهائی که مواد منفجره و بمب حمل میکنند بکار میرود.
نخستین موشک بالیستیک و-? آلمان بود که در جنگ جهانی دوم بکار رفت.
موشک طرح شوروی اسکاد-ب که انواع آن در جنگ ایران و عراق از هردو طرف بکار گرفته شد یکی از مشهورترین موشکهای بالیستیک با برد متوسط است.
موشک بالیستیک دوربرد یا قارهپیما با چندین کلاهک اتمی قدرتمندترین و مخربترین سلاح کشتار جمعی موجود در جهان است. آمریکا، روسیه، قزاقستان، اوکراین، بریتانیا، فرانسه و چین از این سلاح دارند.
موشک کروز نوعی هواپیمای بیسرنشین هدایت شونده است که مسیر آن تا رسیدن به هدف قابل تغییر و هدایت است. در اغلب موشکهای کروز در واقع از نوعی موتور جت استفاده میشود و بنابر تعریف نمیتوان به آنها موشک گفت.
هدایت موشکهای کروز امروزی توسط رایانهای که در آنها قراردارد انجام میشود. در این رایانهها مدلی از زمین و پستی و بلندیهای آن تا هدف وجود دارد و موشک کروز با استفاده از سامانه? موقعیتیاب ماهوارهای (مانند جیپیاس) و با حرکت در نزدیکی زمین و تغییر مکرر ارتفاع و مسیر خود به هدف میرسد. موشک تاماهاوک از پیشرفته ترین نوع کروز می باشد. سامانه موقعیت یاب این موشک برخلاف اکثر موشکهای کروز جیپیاس) نیست بلکه از نوعی سیستم موقعیت یاب مبتنی بر هوش مصنوعی استفاده می کند.
ردیابی و انهدام موشکهای کروز با کلاهک اتمی به دلیل پرواز نزدیک به زمین برای سیستمهای ردیاب و رادار مشکل است و به این دلیل جزو سلاحهای هستهای استراتژیک محسوب میشوند.
موشک کروز برای مخفی ماندن از دید سیستمهای راداری دارای دوخصوصیت است. ?-سطح مقطع راداری کمی دارد که ردیابی آن را برای سیستمهای ضدموشکی راداری مشکل میکند. ?-به خاطر استفاده از موتور توربوفن، حرارت کمی تابش میکند و در نتیجه امکان قفل حرارتی روی آن نیز کم است.
موشکهای کروز بسته به شیوه? پرتاب به سه دسته تقسیم میشوند: